SCENARIUSZE

Godna praca dla wszystkich – cel dla naszego pokolenia

Opis: Lekcja dotyczy 8 Celu Zrównoważonego Rozwoju: wzrost gospodarczy, pełne zatrudnienie i godna praca do 2030 r.
Podczas lekcji uczniowie dowiadują się, że godna praca jest prawem człowieka i dyskutują o tym, jak to prawo urzeczywistnić. Następnie na podstawie informacji i przemyśleń tworzą plakat informacyjny dotyczący prawa do godnej pracy.
Czas trwania lekcji: 45 min.

Autor/Autorka (autorzy/autorki): Justyna Szambelan



Cele lekcji:
Po lekcji uczeń/uczennica:
  • Dowie się, że prawo do godnej pracy wynika z Deklaracji Praw Człowieka oraz Międzynarodowych Paktów Praw Człowieka.
  • Zyska świadomość problemu, że pracy w wielu rejonach świata brakuje, a także że prawa wielu pracowników na świecie nie są przestrzegane. Zyska świadomość globalnych współzależności, które do tego prowadzą oraz które mogą temu zaradzić.
  • Nauczy się szukać rozwiązań dla problemów globalnych i formułować własne poglądy na ten temat.

Pytanie kluczowe: Czym jest prawo do godnej pracy i jak można je realizować?

Metody i formy pracy: pogadanka, przygotowanie plakatu, praca w grupach

Materiały dydaktyczne:
  • papier pakowy lub flipczartowy do przygotowania plakatów (dla każdej 4-6 osobowej grupy)
  • kolorowe markery i/lub flamastry, papier kolorowy, nożyczki, klej (zestaw dla każdej 4-6 osobowej grupy)
  • wydruki zdjęć z pakietu załączonego do scenariusza (dowolna liczba)
  • wydruki tekstów z pakietu załączonego do scenariusza (zestaw dla każdej 4-6 osobowej grupy)

Przebieg lekcji:

I. WPROWADZENIE (13 min.)
Zapowiedz uczniom i uczennicom, że ta lekcja dotyczyć będzie jednego z celów, jaki postawiły sobie państwa na szczycie ONZ w Nowym Jorku w 2015 r.: wzrost gospodarczy, pełne zatrudnienie i godna praca do 2030 r. Zapowiedz, że w pierwszej części lekcji podyskutujecie o temacie, a w drugiej części lekcji będą mieli za zadanie przygotować plakat na ten temat na podstawie wcześniejszej dyskusji.
Przeprowadź z uczniami rozmowę według poniższego scenariusza.

----------------- wprowadzenie tematu ---------------------

  • Zapytaj uczniów, czy uważają, że praca jest prawem człowieka.
  • Zapytaj , czy uważają, że godna praca jest prawem człowieka.
  • Następnie przywołaj artykuł 23 i 24 Powszechnej deklaracji praw człowieka:

    Artykuł 23

    1. Każdy człowiek ma prawo do pracy, do swobodnego wyboru pracy, do odpowiednich i zadowalających warunków pracy oraz do ochrony przed bezrobociem.
    2. Każdy człowiek, bez względu na jakiekolwiek różnice, ma prawo do równej płacy za równą pracę.
    3. Każdy pracujący ma prawo do odpowiedniego i zadowalającego wynagrodzenia, zapewniającego jemu i jego rodzinie egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej i uzupełnianego w razie potrzeby innymi środkami pomocy społecznej.
    4. Każdy człowiek ma prawo do tworzenia związków zawodowych i do przystępowania do związków zawodowych dla ochrony swych interesów.

    Artykuł 24

    Każdy człowiek ma prawo do urlopu i wypoczynku, włączając w to rozsądne ograniczenie godzin pracy i okresowe płatne urlopy.

  • Wymień i objaśnij poniższe zjawiska, które kształtowały świat pracy w krajach globalnego Południa w ostatnich dziesięcioleciach:
    • Urbanizacja
      W 2014 r. po raz pierwszy w historii w miastach mieszkało więcej ludzi niż na wsi (54% w miastach, 46% na wsi wg. Banku Światowego). Porozmawiajcie o tym, czym różni się gospodarka miejska od wiejskiej i co to oznacza dla sposobu życia ludzi. Wskaż, że ludzie w miastach utrzymują się z pracy (najemnej lub na własny rachunek).
    • Migracja
      Ludzie migrują ze wsi do miast w nadziei na znalezienie pracy, lepszy standard życia i awans społeczny albo z konieczności, gdy ich środowisko życia jest niszczone (np. inwestycje infrastrukturalne powodują ich wysiedlenie). Aby utrzymać się w mieście muszą mieć pracę.
      Niektóre osoby są słabsze i podatne na dominację innych i wykorzystywanie, np. młode dziewczęta które samotnie przyjechały do miasta (jest to masowe zjawisko w Chinach), ogólnie młodzi ludzie, dzieci i kobiety, a także osoby w bardzo złej sytuacji materialnej. Takie osoby często pracują jako pomoc domowa albo wykonują proste manualne prace w fabrykach.
      Państwa globalnego Południa często nie mają środków, żeby egzekwować prawo pracy i bronić takich osób przed wykorzystywaniem. Z drugiej strony często władze mają interes w tym, żeby przedsiębiorstwa działały i płaciły podatki lub łapówki, dlatego przymykają oko na wykorzystywanie pracowników.
  • Zapytaj się czy młodzież słyszała o: „Sweatshop”
    Dosłownie „fabryka potu” to określenie na zakłady produkcyjne, w których panują bardzo złe, społecznie nieakceptowalne warunki pracy. Zapytaj uczniów, czy przychodzi im do głowy co może być problemem w takich zakładach (bardzo długie godziny pracy, brak okien, brak wentylacji, awaryjne maszyny, brak bezpieczeństwa przeciwpożarowego, bardzo niskie płace a także praca dzieci).

    Przypomnij katastrofę, bo której doszło w 2013 r. gdy zawalił się budynek Rana Plaza, w którym mieściły się liczne zakłady produkujące odzież dla najbardziej znanych marek światowych, jak Benetton, GAP czy polskiej Cropp. W katastrofie zginęło 1127, głównie szwaczek, a 2500 zostało ciężko rannych.

  • Podsumuj. Przypomnij, że deklaracja nie jest jednak aktem prawnie wiążącym, dlatego w 1966 uchwalono na jej podstawie dwa Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka. Rozdaj uczniom kopie Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (w załączniku do scenariusza) i zwróć ich uwagę na art. 6 i 7.

------------------------------koniec wprowadzenia----------------------------------

II. DYSKUSJE W GRUPACH (10 min.)
Podziel klasę na 4-6 osobowe grupy. Poproś, żeby przez kolejne 10 minut porozmawiali w grupach. Podaj każdej grupie jedno z poniższych pytań (A, B lub C) do dyskusji. Jako zadanie wskaż, żeby każda grupa wynotowała trzy najważniejsze argumenty.
Pytania do dyskusji:
A. Dlaczego społeczeństwo powinno się troszczyć, żeby wszyscy ludzie mieli pracę?
B. Dlaczego powinniśmy przejmować się tym, że niektórzy ludzie pracują w trudnych lub niebezpiecznych warunkach? Jeśli tak, to kto powinien podjąć działania i jakie?
C. Co można zrobić, żeby więcej ludzi na świecie miało godną pracę?
Gdy czas minie przerwij dyskusje i poproś każdą grupę o odczytanie najpierw pytania a potem najważniejszych argumentów, które wynotowała grupa.

III. PRZYGOTOWYWANIE PLAKATU (20 min.)
Zadanie realizowane jest w tych samych grupach.
Cel zadania: przygotować plakat/poster informacyjny nt. 8 Celu Zrównoważonego Rozwoju: wzrost gospodarczy, pełne zatrudnienie i godna praca do 2030 r. Plakat powinien być skierowany do innych uczniów i nauczycieli, przyciągający uwagę i skłaniający do namysłu. Zapowiedz uczniom, że plakaty będą wywieszone w widocznym miejscu (i zadbaj aby tak się stało)
Sposób wykonania zadania: uczniowie i uczennice mogą wykorzystać papier pakowy/flipczartowy, markery, kolorowe karteczki, powielone przez ciebie zdjęcia oraz teksty. Zachęć ich do umieszczania na plakacie własnych komentarzy oraz rysunków, konieczne będzie też żeby sformułowali i umieścili na plakacie przynajmniej kilka zdań objaśnienia. Zwróć uwagę, żeby dobrze rozplanowali pracę: najpierw ustalili jaki ma być przekaz plakatu, zarówno główny jak i poboczny, potem rozplanowali jego układ, a następnie wykonali poszczególne części. Jeśli chcesz możesz pozwolić na dokończenie plakatu w ciągu kolejnych dni, aby uczniowie i uczennice mogli donieść np. teksty i grafiki wydrukowane na komputerze.
Na zakończenie lekcji wywieście lub rozłóżcie plakaty w widocznym miejscu i poświęćcie kilka minut na ich wspólne oglądanie oraz komentowanie.

Materiały pomocnicze: wydruki plików załączonych do scenariusza: