Wiosna w Azerbejdżanie
 | Novruz Bayramı (czyt. Nowruz bajram) w Azerbejdżanie |
Nowruz to ulubione święto mieszkańców Azerbejdżanu – święto Nowego Roku, święto nadchodzącej wiosny, święto rodziny i pojednania. Świętowanie Nowruz wiąże się z zabawą i radością. W całym kraju odbywają się uliczne festiwale, pokazy teatralne, koncerty, gry
i tańce.
Nowruz jest obchodzony w dniach 20 - 21 marca, w pierwszy dzień wiosny, jednak pełne radości przygotowania trwają już od początku marca. Każdy z 4 tygodni poprzedzających Nowruz jest poświęcony jednemu z 4 żywiołów. Obchodzi się przedświąteczne wtorki – wody, ognia, ziemi i wiatru (ostatni wtorek). Zgodnie z ludowymi tradycjami, w pierwszy wtorek odradza się woda i zaczynają bić źródła, w drugi odradza się ogień, w trzeci ziemia,
a w czwarty wiatr otwiera pąki na drzewach, co zwiastuje przyjście wiosny.
Istnieją ciekawe tradycje związane z ogniem – symbolem oczyszczenia. W tygodniu poprzedzającym Nowruz zapala się ogniska i wszyscy niezależnie od wieku powinni przez nie przeskakiwać. Uważa się, że skoki przez ogień oczyszczają człowieka z chorób
i z negatywnych emocji oraz chronią przed niepowodzeniami. Nie wolno zalewać ogniska wodą. Gdy ogień zgaśnie, dziewczęta i chłopcy zbierają popiół i rozsypują go daleko od domu. W ten sposób niepowodzenia i choroby wszystkich osób, które przeskoczyły przez ogień znikają wraz z wyrzuconym popiołem. Ponieważ skakanie przez ogniska nie jest bezpieczne, obecnie w wielu rodzinach zapala się jedynie symbolicznie świece.
Przygotowanie do świąt wiąże się tradycyjnymi porządkami – Azerbejdżanie sprzątają domy, wymieniają stare sprzęty na nowe, sadzą drzewa/robią porządki w ogrodzie, kupują nowe ubranie. Człowiek również powinien być oczyszczony, nie tylko fizycznie, ale także duchowo. Ważnym elementem jest współczucie i przebaczenie, podczas świąt ludzie przebaczają tym, którzy ich skrzywdzili i sami proszą o przebaczenie.
W pierwszy dzień Nowego Roku ludzie wstają rano i polewają się wodą, co jest symbolem czystości i świeżości. Wszyscy składają sobie życzenia Szczęśliwego Nowego Roku.
Nowruz jest świętem rodzinnym, podczas którego cała rodzina powinna zasiąść przy świątecznym stole. Jeśli tak się nie stanie to przez kolejne 7 lat nie będzie mogła razem świętować tego dnia. Przyjęto także, że nie zamyka się drzwi do domów, gdyż każda rodzina jest otwarta na przyjęcie gości.
Na świątecznym stole powinno znaleźć się co najmniej 7 produktów, których nazwy (w języku farsi) zaczynają się od litery „s”: są to sumach (przyprawa), bakalie, jabłka, samanu – czyli pasta z pszenicy, hiacynt, czosnek, ocet. Każdy z nich symbolizuje inne wartości na nowy rok, np. jabłka: zdrowie i piękno. Wśród potraw koronnym daniem jest płow (danie z mięsa i ryżu), na stole goszczą także słodycze tj. wielowarstwowa „pachlawa”, czy ciasto orzechowe „szeker-bura”.
Świąteczny stół
Do dekoracji stołu używa się ozdobnego talerza ze świątecznym semeni, świec, lustra oraz pomalowanych jajek – w takiej liczbie – ilu jest członków rodziny. Każdy z tych elementów także ma swoje znaczenie: np. światło/ogień – chroni człowieka od złych duchów, lustro – symbolizuje czystość i uczciwość, jajko to symbol odrodzenia natury i nowego życia.
Nowruz na świecie
Nazwa święta pochodzi z języka staroperskiego i oznacza nowy (nou) dzień (ruz). Święto odnosi się do odradzania się przyrody, w związku z przyjściem wiosny. Nowruz wywodzi się
z tradycji staroirańskiej, obchodzony jest przez wyznawców różnych religii i przez przedstawicieli różnych grup etnicznych, od co najmniej 3000 lat. Świętuje się go w wielu krajach, m.in. Afganistanie, w Iranie, w Tadżykistanie, Uzbekistanie, Azerbejdżanie, Indiach, Pakistanie, czy w Turcji.
W 2010 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ uznało dzień 21 marca za „Międzynarodowy Dzień Nowruz”. Rok wcześniej Nowruz został uznany za zabytek kultury i wpisany na Listę Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO jako element wielowiekowej tradycji kulturowej licznych narodów.