Cele lekcji:
Po lekcji uczennica/uczeń:
- zna Cele Zrównoważonego Rozwoju,
- wymienia przykłady miast, w których przy budowie/modernizacji zastosowano zasady zrównoważonego rozwoju,
- krótko scharakteryzuje model miasta idealnego (renesansowego) i miasta zrównoważonego,
- pozna idee miast przyszłości (Green Cities, Creative Cities, Connected Cities, Resilent Cities, Slow Cities),
- wskazuje wyzwania dla polskich miast (np. odpady, transport, niekontrolowana suburbanizacja, zasoby energetyczne, surowcowe),
- doskonalić będzie umiejętność krytycznego myślenia.
Pytanie kluczowe: Czy da się zaprojektować miasto, w którym poczujemy się szczęśliwi?
Metody i formy pracy:
- praca w grupie, paca indywidualna
- prezentacja
- mini wykład
- dyskusja
- stoliki eksperckie.
Materiały dydaktyczne: mapa fizyczna świata, mapa Polski, karty pracy dla grup, flipchart, kolorowe markery, ksero planów Zamościa – miasta renesansowego (jak w prezentacji).
Przebieg lekcji:
I. Wprowadzenie:
- Miasta w liczbach – slajd 2 z prezentacji dostępnej w załączniku. Czas – 3 minuty
- Przedstawienie tematu, celów lekcji, pytania kluczowego. Czas - 3 minuty
- Czy da się zaprojektować miasto, w którym poczujemy się szczęśliwi?
- Na podstawie planu Zamościa (Stare Miasto) określ, które funkcje spełniał Zamość jako miasto. Dlaczego Zamość nazywamy „miastem idealnym”? (slajd 3, skserowane plany Zamościa dla grup) - czas 8 minut
II. Część właściwa:
- Mini wykład z prezentacją – miasta idealne renesansu, baroku, miasta chaosu urbanistycznego XIX i XX wieku, slajdy 3 -6. Czas – 5 minut
- Cele Zrównoważonego Rozwoju – prezentacja slajd 7. Czas – 3 minuty
- Które miasto można nazwać „zrównoważonym” ? , slajd 8 i 9. Czas - 8 minut
- Podział uczniów na grupy 4- osobowe. Tworzymy wizję – projekt miasta zrównoważonego, które zbudujemy od podstaw – jak Jan Zamojski Zamość. Każda grupa eksperckich opracowuje propozycję rozwiązania jednego z wyzwań dla miast polskich, przygotowując również nazwy obiektów, instytucji, które będą pomocne w rozwiązaniu (określając miejsce ich lokalizacji w przestrzeni miejskiej). Jedna z grup (Architekci) przygotowuje plan miasta.
- podział na dzielnice według funkcji.
Grupy eksperckie:
A – Odpady
Miasta wytwarzają bardzo dużo odpadów. Należy je gdzieś składować, ale tak, by nie zanieczyszczać środowiska. Wiadomo również, że w Polsce bardzo mało odpadów podlega recyclingowi.
Jak poradzić sobie z rosnącą górą śmieci? Jak takie działania jak recycling, upcycling wpisać w normalne działania codzienne społeczności miejskiej? Co zrobić z rosnącą górą opakowań, jak je ograniczyć (zwłaszcza w handlu)? Czy może część z odpadów kompostować lub przetwarzać ponownie? Jak wykorzystać kompostowane odpady i uzyskiwany biogaz?
B – Transport zrównoważony w mieście
Zrównoważony transport można krótko streścić w trzech słowach: płynny, efektywny i ekologiczny. Czyli jaki? Które środki transportu będą najbardziej pożądane w zrównoważonym mieście? Zaproponujcie nowoczesne rozwiązania w dziedzinie transportu miejskiego w Waszym mieście – chodzi o zlikwidowanie lub ograniczenie tzw. niskiej emisji. Przemyślcie, jak promować komunikację miejską wśród mieszkańców. Może zastosować carpooling? Co planujecie w zakresie tras rowerowych i dla pieszych? A może strefy wyłączonego od ruchu samochodowego?
C – Zieleń w mieście
Zieleń ma duże walory, nie tylko estetyczne w mieście. Tłumi hałas, chroni przed zanieczyszczeniami. Zwłaszcza na etapie planowania miasta trzeba zwrócić szczególną uwagę na zieleń.
Czy wzorem dawnych kapitalistów zakładać będziecie reprezentacyjne parki i ogrody działkowe, czy rozplanujecie w całej przestrzeni miasta mniejsze formy z zielenią? A może bardziej futurystycznie – zieleń na dachach, na ścianach wewnętrznych (zielone ścianki)?
D – Zasoby – ich wykorzystanie
Jak wykorzystywać efektywniej zasoby? Jak oszczędzać energię? Czy budujemy domy pasywne, aktywne czy inne? Jak wykorzystać odnawialne źródła energii (OZE) w większym zakresie? Jak uwrażliwić mieszkańców na konieczność oszczędzania surowców? Na kwestię oszczędzania wody? Zaproponujcie technologie energo - , surowco – i wodooszczędne.
E – Architekci – plan miasta
Jakie dzielnice muszą wystąpić w każdym mieście? A może zaprojektujecie coś bardzo nowatorskiego, innego od znanych Wam projektów miast? Pamiętajcie, że wzorem miast renesansowych – projektujemy na planie np. gwiazdy.
Niekontrolowana suburbanizacja.
Jak zwalczać nieodpowiednia politykę przestrzenną, chaos przestrzenny? Macie ułatwione zadanie – projektujecie od zera, ale musicie pomyśleć o rozwoju miasta w przyszłości – jak ograniczyć lub wyeliminować takie zjawiska?
Proponowany kształt planu miasta - GWIAZDA (można zaproponować własny).
F – Zarządzanie miastem. Polaryzacja społeczna
Zarządzanie efektywne to wyzwanie XXI wieku. Mieszkańcy współczesnych miast chcą mieć coraz większy wpływ na to, co się dzieje w ich okolicy. Jak zachęcić ich do współuczestniczenia i współdziałania w decydowaniu o przyszłości miasta i jego mieszkańców? Jak ograniczyć nadmierną biurokrację? Jak sprawić, by podejmowane decyzje były słuszne i opłacalne dla mieszkańców naszego miasta? Czy skorzystać z wzoru budżetu obywatelskiego? A może zaproponujecie coś innego? Jak zaprojektować miasto, aby część jego mieszkańców nie była wykluczona ze względu na życie w dzielnicach nędzy, robotniczych?
Czas pracy grupy – 25 minut.
Prezentacja wyników prac grup. Pozostałe grupy oceniają ich wystąpienie pod kątem zastosowania idei zrównoważonego rozwoju i atrakcyjności rozwiązań. Czas – 20 minut.
Idee miast przyszłości – prezentacja, slajdy 10-19. Czas – 5 minut
III. Część podsumowująca:
- Dyskusja na temat pytania kluczowego. Czas – 5 minut
- Jakie są główne wyzwania dla miast przyszłości? Czas – 5 minut.
Zadanie domowe dla chętnych: Wyszukaj w dostępnych Ci źródłach informacji na temat zrównoważonych miast świata.
Załączniki: Prezentacja miasta zrównoważone.pptx
Źródła:
Songdo - miasto przyszłości
Miasto przyszłości w Azerbejdżanie
Atlantic City
Nowe Zerniki
Siewierz Jeziorna
Stare Miasto Zamość
The First Zero Carbon City
Siewierz Jeziorna - wizualizacje
Nowe Żerniki Wrocław
Literatura:
- Forum Odpowiedzialnego Biznesu: „Biznes na rzecz zrównoważonych miast”, 2/2014
- Gutowski Bartłomiej: „Przestrzeń marzycieli. Miasto jako projekt utopijny”, Warszawa 2006
- Kulesza Jacek: „Nowe Żerniki wzorem dla innych miast”, Dom Gazeta Wyborcza 21 IX 2016
- Węcławowicz – Bilska Elżbieta: Miasta przyszłości – tendencje, koncepcje, realizacje”, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, 1-A/2/2012 zeszyt 1