Agropaliwa a prawa człowieka w Brazylii

Powiązanie z publikacją „Jemy! A kto płaci?” Ten scenariusz należy zrealizować po wstępie do tematu zawłaszczania ziemi (po przeprowadzeniu lekcji: „Ziemia zbyt cenna, by ją rabować”). Jako uzupełnienie tematu można przeprowadzić zajęcia „Więcej znaczy lepiej?” dotyczące intensywnego wpływu rolnictwa na środowisko i warunki życia mieszkańców krajów Południa.

Cele:
- Uczniowie i uczennice potrafią podać przykłady łamania praw człowieka w Brazylii na przykładzie pracowników plantacji roślin przeznaczanych na agropaliwa.
- Uczniowie i uczennice podają co najmniej dwa argumenty za i przeciw stosowaniu agropaliw.
- Uczniowie i uczennice rozumieją miejsce agropaliw w obecnej debacie publicznej.

Metody i formy pracy: dyskusja, praca w grupach, praca z tekstem, drama

Środki dydaktyczne: karty z rolami do dramy, kopie tekstu nt. historii agropaliw w Brazylii

Przebieg lekcji:
1. Zapytaj uczniów, czy wiedzą, kto wynalazł pierwsze modele samochodów (Henry Ford i Rupert von Diesel). Następnie dopytaj, czy wiedzą, co było paliwem tych pierwszych samochodów (alkohol). Wytłumacz uczniom, że nie chodzi o alkohole, które się spożywa, piwo czy wódkę, ale czysty alkohol, etanol, który uzyskuje się z ekstraktów z roślin, np. kukurydzy czy trzciny cukrowej.
Zapytaj uczniów, jakiego paliwa używa się w samochodach obecnie (benzyny i gazu). Jakie problemy wiążą się z używaniem benzyny, która opiera się na klimatycznych; ropie (np.: ogromna emisja CO2, która przyczynia się do zmian klimatycznych; zanieczyszczenie powietrza; na świecie toczą się wojny o dostęp i kontrolę nad złożami ropy; wypadki – wycieki ropy do mórz i oceanów, jak niedawno w Zatoce Meksykańskiej – powodujące katastrofy ekologiczne; ropa to nieodnawialne źródło energii – jej zasoby kiedyś się wyczerpią).
Wytłumacz uczniom, że z powyższych powodów świat szuka paliw, które pozwolą ludziom używać samochodów i samolotów tak często jak dotychczas, a które jednocześnie nie będą miały tak negatywnych skutków dla ludzi i środowiska jak ropa. Dodatkowo, jako kraj UE, jesteśmy zobligowani do tego, by do 2020 roku agropaliwa stanowiły 10% zużycia paliw transportowych w naszym kraju. 5—10 min

2. Rozdaj uczniom do przeczytania w parach krótki tekst (podzielony na dwie części) dotyczący historii użycia agropaliw w Brazylii. Każda osoba powinna przeczytać połowę tekstu. Daj na to uczniom 2 minuty, a następnie poproś, by opowiedzieli sobie, co przeczytali. Sprawdź, czy uczniowie zrozumieli tekst i wyjaśnij ewentualne wątpliwości. Zapowiedz, że w następnym ćwiczeniu przyjrzą się bliżej negatywnemu wpływowi agropaliw na warunki życia i pracy ludzi w krajach Południa. 10 min

3. Podziel uczniów na czteroosobowe grupy i każdej rozdaj kopie kart pracy z podziałem na role. Poproś uczniów, aby w grupach wylosowali dla siebie role. Powiedz, że ich zadaniem będzie wyobrażenie sobie, że są na spotkaniu przedstawiciela brazylijskiej organizacji pozarządowej z właścicielem plantacji, przedstawicielem władz lokalnych i pracownikiem plantacji. Daj im kilka minut na zapoznanie się z argumentami swojej postaci – zadaniem uczniów będzie odegranie swoich ról. Zachęć uczniów do rozwijania przedstawionych na kartach pracy przykładowych argumentów i ożywionej dyskusji. Przeznacz na to ćwiczenie 20 min.

4. Po skończonej dyskusji zapytaj uczniów o to, jak zmieniło się ich postrzeganie agropaliw, które argumenty ich przekonały. Podsumowując lekcję, zwróć uwagę na to, że nie istnieją proste rozwiązania nieobarczone konsekwencjami. Agropaliwa, które w zamyśle miały spowodować mniejsze negatywne skutki natężonego transportu dla środowiska, nie tylko powodują równie je wypalanie, uprawiać, dużą emisję niszczone CO2 są do pochłaniające atmosfery (ze względu na fakt, że aby można było je uprawiać niszczone są pochłaniające CO2 lasy tropikalne, zwykle poprzez wypalanie, co dodatkowo zwiększa emisję CO2), ale i przyczyniają się do łamania takich podstawowych praw człowieka mieszkańców Brazylii, jak: prawa do wolności od głodu, godziwych warunków pracy, odpoczynku czy wolności zrzeszania się. 5 min