Przedstawienie zagadnienia:
Edukacja to proces, w którym człowiek bierze udział całe życie. Ma ona wymiar nieformalny, poprzez wychowywanie się w rodzinie i społeczeństwie, jak i formalny, poprzez uczęszczanie do szkoły. Chociaż prawo do nauki, to jedno z podstawowych praw człowieka, „Szacuje się, że 57 milionów dzieci nie chodzi do szkoły podstawowej” (źródło:http://www.unic.un.org.pl/mdg-report-2015/raport-o-milenijnych-celach-rozwoju-na-rok-2015:-fakty/2830 ), a blisko 200 milionów dzieci w krajach rozwijających się pracuje fizycznie. Edukacja rozumiana może być jako prawo poprawiające sytuację grup i jednostek, a jednocześnie jest jednym z najważniejszych narzędzi pozwalających dzieciom i dorosłym wydostać się z ekonomicznego marginesu i w pełni uczestniczyć w życiu społecznym. Cały sens powszechnej edukacji podstawowej polega nie tylko na tym, by dziecko zostało zapisane do szkoły. Ważna jest przede wszystkim jakość edukacji i regularność w korzystaniu z niej, a także zdobycie podstawowych umiejętności w czytaniu i pisaniu. Niestety dzisiaj na świecie, z powodu ograniczonego dostępu do edukacji, żyje ponad 775 milionów analfabetów” (źródło: EFA Global Monitoring Report UNESCO 2012 http://unesdoc.unesco.org/images/0021/002180/218003e.pdf), a dzieci w wieku szkolnym, które nie uczęszczają do szkoły, najczęściej nie mają na to żadnego wpływu.
Cel zajęć:
uświadomienie uczniom roli edukacji w ich życiu oraz problemu z dostępem do edukacji w krajach Globalnego Południa.
Czas trwania:
45 min.
Metody:
pantomima, dyskusja, praca indywidualna, symulacja, wykład, prezentacja multimedialna
Środki:
krzyżówka (załącznik 1), długopisy, kartki A4, markery, taśma papierowa lub sznurek, film „Robi” (załącznik 2)
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie
Nauczyciel przedstawia uczniom temat zajęć: Edukacja nie dla każdego? Wyjaśnia, że spotkanie będzie poświęcone zróżnicowanemu dostępowi do edukacji w różnych częściach świata.
2. Kim będę za 10 lat?
Prowadzący siada z uczniami w okręgu i prosi, aby zastanowili się nad odpowiedzią na pytanie: kim będę za 10 lat? Następnie nauczyciel wyjaśnia, że odpowiedź na pytanie uczniowie będą przestawiać w formie pantominy – przedstawienia, w którym nie używa się głosu, a jedynie gestów i mowy ciała. W zależności od ilości osób w klasie, pantomimę prezentuje każdy uczeń bądź kilku chętnych, a pozostali odgadują prawidłowe odpowiedzi.
Po zakończeniu zadania nauczyciel prosi uczniów, by wymienili czego potrzebują, aby zrealizować
założony cel czy wykonywać wymarzony zawód. Wszystkie odpowiedzi należy zapisać na
tablicy.
3. Krzyżówka edukacyjna
Nauczyciel rozdaje uczniom krzyżówki (załącznik 1), a następnie prosi ich o indywidualne rozwiązanie.
Prowadzący, wspólnie z uczniami, odczytuje hasło krzyżówki, po czym wyjaśnia, że edukacja to
proces nauki formalnej (odbywającej się w szkole), jak i nieformalnej (w której człowiek uczestnicy
całe życie, poprzez doświadczenie). Nawiązuje również do poprzedniego ćwiczenia, wyjaśniając,
że edukacja jest integralną częścią dorastania, jak i całego życia, również w drodze do realizacji
marzeń. W oparciu o przedstawienie zagadnienia, prowadzący zwraca uwagę, że w różnych częściach
świata, istnieje duży problem z dostępem do edukacji już na poziomie podstawowym.
4. Film „Robi”
Nauczyciel, wraz z uczniami, ogląda film pt. „Robi” (załącznik 2), przedstawiający historię ucznia z Indii. Po obejrzeniu filmu nauczyciel zadaje dzieciom pytania:
Kim jest Robi?
Chłopiec mieszkający w Indiach, który uczęszcza do szkoły technicznej.
Jak wygląda jego plan dnia?
Robi rano bierze prysznic w zimnej wodzie przy studni, a po zjedzeniu śniadania jedzie rowerem do szkoły. Po szkole odrabia lekcje i pracuje, by zarobić pieniądze na edukację.
Jakie obowiązki, oprócz nauki, chłopiec wykonuje każdego dnia?
Chłopiec pracuje jako krawiec.
Co Robi musi robić, by chodzić do szkoły?
Robi każdego dnia wykonuje dodatkowe prace, by zarobić pieniądze na swoją edukację.
5. Daleko od edukacji
Prowadzący zawiesza na ścianie lub tablicy uprzednio przygotowane dwie kartki z napisem „Polska” i „Indie”. Następnie dzieli uczniów na dwie grupy i jedna z nich ustawia się w szeregu pod kartką „Polska”, a druga pod kartką „Indie”. Nauczyciel wyjaśnia, że jedna grupa wcieli się w rolę uczniów z Indii, odwołując się do obejrzanego filmu, a druga pozostanie grupą uczniów z Polski. W sali lekcyjnej nauczyciel rozkłada sznurek lub przykleja do podłogi taśmę, na której mają stanąć uczniowie, by rozpocząć grę dotyczącą nierówności w dostępie do edukacji. W czasie gry nauczyciel odczytuje kolejno zdania. Grupa uczniów, której dotyczy dane stwierdzenie, robi krok do przodu. W nawiasach podano kraje, których dotyczą poszczególne stwierdzenia.
Zdania do gry o nierównościach:
- W moim kraju wszystkie dzieci mogą chodzić do szkoły. (Indie/Polska)
- W moim kraju edukacja jest bezpłatna dla wszystkich. (Polska)
- W moim kraju większość dzieci i młodzieży ma dostęp do komputera i Internetu. (Polska)
- W moim kraju, niektóre dzieci muszą pracować, aby zarobić pieniądze potrzebne by pójść do szkoły. (Indie)
- W moim kraju uczeń ma obowiązek uczyć się systematycznie, pracować nad własnym rozwojem, aktywnie uczestniczyć w zajęciach lekcyjnych i życiu szkoły. (Indie/Polska)
- W moim kraju, dzieci swój wolny czas poświęcają zabawie. (Polska)
- W moim kraju uczniowie mają prawo do odpoczynku w czasie przerw świątecznych i ferii. (Polska)
- W moim kraju uczeń ma obowiązek przestrzegać praw obowiązujących w szkole. (Indie/Polska)
Jako podsumowanie gry, nauczyciel podkreśla, w których momentach uczniowie mogli iść do przodu, a w których zostali na swoim miejscu. Zadaje uczniom pytanie, jak by się czuli, gdyby musieli pracować i nie mieli możliwości chodzenia do szkoły oraz spędzania wolnego czasu na zabawach z przyjaciółmi, a zamiast tego musieli by pracować.
6. Podsumowanie
Na podstawie przeprowadzonych zadań nauczyciel wyjaśnia uczniom problem zróżnicowanego dostępu do edukacji w różnych częściach świata, w szczególności w krajach Globalnego Południa. Jako powtórzenie, wymienia raz jeszcze powody, dla których edukacja jest istotnym aspektem rozwoju, a także zwraca uwagę na ubóstwo oraz przymus pracy milionów dzieci na całym świecie, które nie mogą chodzić do szkoły.