MATERIAŁY DODATKOWE

Ochrona życia pod wodą

Opis: Załącznik 1 "Zagrożenia dla oceanów" - materiały dodatkowe do scenariusza dla gimnazjum poruszającego temat zagrożeń dla oceanów.

Autor/Autorka (autorzy/autorki): źródło: www.globaleducation.eu, adaptacja: Anna Paluszek

Wydawca:



Zagrożenia dla oceanów: zakwaszenie
Czym jest zakwaszenie? Zakwaszenie oceanów oznacza, że skład chemiczny wody w oceanie zmienia się z upływem czasu. PH wody zmniejsza się i woda staje się bardziej kwasowa.
Czym jest ono spowodowane? Zakwaszenie oceanów spowodowane jest głównie absorbowaniem dwutlenku węgla (CO2) z atmosfery. Oceany absorbują około 30% CO2 z atmosfery. Dochodzi do tego w miejscach, gdzie powietrze spotyka się z wodą. Emisje CO2 nad wodą wzrastają poprzez działalność ludzką (np. spalanie paliw kopalnych, co zwiększa ilość CO2 dostającą się do oceanów). Gdy CO2 trafia do wody, zmienia się jej skład chemiczny (H2O). Woda staję się bardziej kwasowa poprzez kwas węglowy.
Źródło: http://oceans.digitalexplorer.com/resources/?controller=search
Jakie są skutki dla oceanów?
Zwiększona kwasowość mórz i oceanów może doprowadzić do poważnych problemów związanych z organizmami morskimi i ekosystemami. Dotyka ona wielu stworzeń morskich i na przykład nie pozwala na tworzenie skorup lub koralowca. Może również wpłynąć na schematy żywieniowe niektórych ryb, co z kolei może prowadzić do dramatycznych skutków dla całego morskiego ekosystemu.

Zagrożenia dla oceanów: martwe strefy
Czym są martwe strefy? Martwą strefą nazywamy obszar morza, w którym występuje bardzo mało życia morskiego. Mogą one występować naturalnie, jednak problem zaczyna się, gdy występują w wyniku działalności ludzkiej. Strefy martwe są ubogie w tlen, często się mówi, że są niedotlenione, co utrudnia przetrwanie roślinom i zwierzętom
Czym są spowodowane? Jest wiele czynników, które przyczyniają się do powstawania martwych stref, jednak zatrucie wód związkami azotu wskazuje się jako działanie ludzkie w największym stopniu przyczyniające się do problemu. Aby zwiększyć plony, rolnicy często używają nawozów. Nadmiar nawozu jest wypłukiwany i trafia do oceanów. W oceanie znajduje się przez to nadmiar pierwiastków biogennych, co może prowadzić do procesu zwanego eutrofizacją. Ten z kolei prowadzi do wzrostu alg, które blokują dopływ energii słonecznej do wody. Kiedy alga obumiera w oceanie, zaczyna się rozkładać. Podczas tego procesu wykorzystywany jest tlen. Bez tlenu w wodzie zwierzęta i rośliny nie mogą przetrwać.
Źródło: http://www.bbc.co.uk/schools/gcsebitesize/science/edexcel
Jakie są skutki dla oceanu?
W martwych strefach życie morskie ma niewielkie szanse na przetrwanie. Może to prowadzić do zakłóceń w łańcuchu pokarmowym, pozbawiając ssaków morskich pożywienia. Skutkiem może być również wprowadzenie szkodliwych substancji chemicznych do łańcucha pokarmowego.

Zagrożenia dla oceanów: nadmierne połowy ryb
Czym są nadmierne połowy? Nadmierne połowy występują wtedy, gdy usuwamy ryby z oceanów lub rzek zbyt szybko lub w zbyt dużych ilościach. Jeżeli łowimy większą ilość ryb, jaka może być naturalnie uzupełniona (utrzymując ilość ryb w wodzie na tym samym poziomie), dochodzi do nadmiernego połowu. Jest to niezrównoważone wykorzystywanie oceanów w celu połowów.
Czym są spowodowane? Wiele czynników może się przyczynić do nadmiernych połowów w oceanach, w tym rozwijająca się technologia połowów i rosnące zainteresowanie konkretnymi gatunkami ryb.
Rosnący popyt: wraz ze wzrostem populacji, zapotrzebowanie na żywność również wzrasta. Ludzie potrzebują również różnych rodzajów i różnych ilości ryb. Łowiska starają się zaspokoić te potrzeby zwiększając przy tym swoje zyski przy użyciu metod, które pozwalają im na obfitsze i szybsze połowy.
Niezrównoważone praktyki: wiele powszechnie stosowanych praktyk ma negatywny wpływ na życie morskie: blast fishing, czyli łowienie ryb przy użyciu dynamitu, co skutkuje zabiciem całych ławic, a optymalizuje skalę połowu; trałowanie przydenne, czyli użycie ciężkiej siatki trałującej po dnie oceanu, niszcząc przy tym siedliska głębinowe; przyłowy, czyli użycie nowoczesnych sieci rybackich, które łapią niechciane ryby i ssaki morskie, które umierają i są potem odrzucane.
Jest zbyt wiele łowisk przypadających na dostępną ilość ryb. Szacuje się, że na naszej planecie istnieje cztery razy więcej łodzi rybackich, niż faktycznie jest potrzebnych.
Źródło: http://thecaudallure.blogspot.co.uk/2011/07/genetic-diversity-losing-out-to.html
Jakie są skutki dla oceanów?
Wymieranie: niektóre gatunki wyginą, jeżeli nie przestaniemy łowić ich na tak wielką skalę, np. jak w przypadku np. tuńczyka błękitnopłetwowego.
Niszczenie ekosystemów: niektóre mniej precyzyjne techniki połowów, ja te z użyciem dynamitu, mogą prowadzić do destrukcji całych obszarów morskich ekosystemów. Co więcej, ograniczają one ilość konkretnych gatunków, co zmienia łańcuchy pokarmowe i prowadzi do dalszych destrukcyjnych skutków dla ekosystemów.

Zagrożenia dla oceanów: odpady w oceanach
Czym są odpady w oceanach? Szacuje się, że 8 milionów ton plastikowych odpadów ląduje w oceanach każdego roku. Jenna Jambeck z Uniwersytetu w Georgii twierdzi, że można to porównać do 5 reklamówek śmieci przypadającej na każde 30 cm wybrzeży na całym świecie*. Plastik jest jednym z najbardziej powszechnych odpadów, które trafiają do oceanów, choć wśród odpadów w oceanach znajdziemy również szkło, puszki a nawet opuszczone żaglówki. Wiele przedmiotów w oceanach trafia do ogromnych zbiorowisk śmieci. Są to ogromne tereny, gdzie gromadzą się odpady, formowane następnie przez prądy morskie. Istnieje pięć znanych składowisk śmieci (zwanych „plamami śmieci”): dwa na Pacyfiku, dwa na Oceanie Atlantyckim i jeden na Oceanie Indyjskim. Wielka Pacyficzna Plama Śmieci ma wg oszacowań większe wymiary niż stan Teksas, jednak obecnie nie ma sposobu na dokonanie dokładniejszych pomiarów.
Czym jest to spowodowane? Odpady trafiają do oceanów z wielu różnych powodów. Czasami są one celowo wrzucane do morza. Czasami, niechlujnie rzucane na lądzie. trafiają z czasem do mórz. Katastrofy naturalne, takie jak huragany czy tsunami, również przyczyniają się do zwiększenia ilości odpadów w oceanie.
*Źródło: National Geographic
Jakie są skutki dla oceanów?
Odpady oceaniczne często mają wpływ na podwodne życie. Skutki mogą przyjmować różne formy:
• ptaki, ryby i inne stworzenia wodne mogą się zaplątać w plastikowe torebki, siatki lub opakowania, mogą się skaleczyć i umrzeć.
• ssaki morskie i ptaki mogą połykać odpady wraz z wodą. Dowiedziono, że żółwie biorą plastikowe torebki z meduzy. Spożywanie ich może doprowadzić do chorób lub wygłodzenia.
• niektóre odpady wykonane są z materiałów zawierających substancje chemiczne szkodliwe dla ryb i innych gatunków. Choć nie muszą one szkodzić bezpośrednio organizmom żyjącym pod wodą, mogą przyczynić się do obecności toksyn w łańcuchu pokarmowym.