Wielotorowe podejście do zwalczania malarii poprawia życie i rozwój mieszkańców Wysp Salomona
Czym jest malaria?
Malaria jest zagrażającą życiu chorobą wywołaną przez pasożyty, które dostają się do organizmu człowieka poprzez ugryzienia zainfekowanych komarów. Może być chorobą śmiertelną. W sumie około połowa populacji świata mieszka na obszarach występowania malarii. W 2012 roku odnotowano 207 milionów przypadków zachorowań, z których, wg oszacowań, 627 tys. było śmiertelnych. Większość tych przypadków wystąpiło w krajach Afryki Subsaharyjskiej. Malaria wywołuje gorączkę, bóle głowy około dwa tygodnie od momentu zakażenia. Musi być leczona farmakologicznie, by uniknąć zagrożenia życia. Malarii można zapobiegać i kontrolować jej rozprzestrzenianie się, poprzez ograniczanie powierzchni wód stojących, które sprzyjają rozmnażaniu się komarów, oraz poprzez opryskiwanie domów, zapobieganiu ukąszeniom komarów, czy spanie pod moskitierami nasączonymi środkami owadobójczymi.
W jaki sposób przenoszona jest malaria?
Malaria wywołana jest przez drobnego zarodźca. Jest to pasożyt, który przedostaje się do czerwonych krwinek, a następnie do wątroby, gdzie szybko się rozmnaża i natychmiast zakaża inne czerwone komórki krwi. Między zmrokiem a świtem, gdy komarzyca gatunku Anopheles ssie krew zakażonej osoby, a następnie ukąsi następną, przenosi drobne pasożyty wywołujące malarię, przedłużając tym samym cykl zakażeń.
Ataki gorączki zbiegają się w czasie z opuszczaniem przez pasożyty czerwonych krwinek. Zainfekowane komórki krwi tworzą grudki, blokując rytm przepływu krwi, niszcząc wątrobę, nerki i mózg. Może to doprowadzić do przewlekłej anemii.
Kogo dotyka malaria?
W grupie podwyższonego ryzyka są osoby, które przebywały na obszarach występowania malarii, małe dzieci, kobiety w ciąży oraz osoby seropozytywne (z obniżonym systemem odpornościowym). Zdrowe osoby dorosłe, mieszkające w obszarach endemicznych malarii, prawdopodobnie wykształciły pewien stopień odporności i ich symptomy mogą być mniej dotkliwe, niż u osób bez takiej odporności. Malaria w większości dotyka osoby ubogie, których nie stać na leczenie, lub którzy mają ograniczony dostęp do opieki zdrowotnej. Przez to wiele rodzin i społeczeństw wpada w spiralę ubóstwa.
Zapobieganie malarii
Zwalczanie malarii wymaga podejścia wielotorowego: walki z pasożytem wywołującym malarię, z komarami które go przenoszą i oraz leczenie pacjenta, w którego krwi pomnaża się pasożyt. zakażonej osoby.
Pasożyt
Cykl rozwoju zarodźca częściowo przebiega u komara, a częściowo u człowieka. Ograniczenie liczby komarów i ich ukąszeń jest ważnym krokiem w zapobieganiu rozprzestrzeniania się malarii.
Komary
Komary rozmnażają się w płytkich wodach słodkich, takich jak kałuże czy kanały irygacyjne. Ograniczając występowanie takich obszarów stojącej wody, czyszcząc studzienki, wykorzystując wodę morską do spłukiwania toalet oraz wprowadzając gambuzję do obiektów słodkowodnych, która zjada komary i ich larwy, ograniczamy występowanie malarii.
Ludzie
„Bez ukąszenia nie zachorujesz na malarię.”
Zapobieganie ukąszeniom komarów jest kluczowe przy ograniczaniu zachorowań na malarię. Ludzie powinni spać pod moskitierami nasączonymi długotrwałymi środkami owadobójczymi i mocować je szczelnie do łóżek, nawet jeśli jest gorąco i duszno, oraz sprawdzić, czy nie ma w nich dziur. Jeżeli zachorowali na malarię, powinni natychmiast szukać opieki medycznej, aby ograniczyć przenoszenie jej na innych.
Aby komary nie dostawały się do domów, należy spryskać ściany i sufity środkiem owadobójczym. Również spalanie spirali zrobionych z odmian złocienia (najczęściej chryzantem) lub skorupy z kokosa, ogranicza liczbę ukąszeń komarów nocą.
Leczenie malarii
Wczesne podjęcie leczenia łagodzi przebieg i skraca czas trwania choroby. Chinina pozyskiwana z kory drzewa chinowego i po dziś dzień jest głównych sposobem leczenia malarii w Peru i Ekwadorze. Chinina zakłóca cykl rozmnażania się pasożytów, jednak może być używana przy krótkotrwałym leczeniu, gdyż prowadzi do poważnych skutków ubocznych. W latach 40tych XX wieku wprowadzono nowy, syntetyczny lek – chloroquine. Był niedrogi, bezpieczny i zapewniał długotrwałą ochronę przed wszystkimi formami malarii. Jednak niewłaściwe stosowanie doprowadziło do uodpornienia się pasożytów na ten lek. Od lat 80tych XX wieku używa się nowego leku, opartego na tradycyjnych ziołach chińskich – qinghaiosu. Substancją aktywną tego leku jest artemisinin i skutecznie przyczynił się do zmniejszenia zachorowań na malarię. Artemisinin jest łączony z innymi lekami, aby ograniczyć uodparniania się pasożytów na ten lek.
Główne kampanie przeciwko malarii
Światowa kampania na rzecz zwalczania malarii, zapoczątkowana przez Światową Organizację Zdrowia w 1995 roku, odniosła sukces w zwalczaniu malarii w wielu krajach strefy umiarkowanej i podzwrotnikowej poprzez leczenie, odwadnianie bagien oraz spryskiwanie ścian związkiem chemicznym DDT. Brak funduszy uniemożliwił rozszerzenie tego programu na kraje tropikalne. Ostatnio kampania pod hasłem Roll Back Malaria (pol. Zwalczanie malarii) i Milenijne Cele Rozwoju wznowiły wysiłki w pokonywaniu tej choroby.
Malaria na Wyspach Salomona
Rząd Wysp Salomona wspiera programy zwalczające malarię od ponad 40 lat, jednak ciężki teren, użycie przedawnionych przepisów związanych z lekami oraz brak funduszy doprowadziły do rekordowej liczby zachorowań (153 359) w 1992 roku.
Nowe programy, skupiające się na szybkim leczeniu osób zakażonych, rozprowadzające moskitiery, spraye do domów, udrażnianie kanalizacji, edukowanie społeczności, ograniczają występowanie malarii. Sieć przychodni z lekarzami, badaczami i innym personelem medycznym używają radia, by komunikować się z całym krajem i szybko reagować, gdy liczba zgłaszanych zachorowań wzrasta. Dokonano postępu. W 2012 roku odnotowano 75 zachorowań na każdy 1000 mieszkańców, w porównaniu do 199 na 1000 mieszkańców w roku 2003.