Góry, góry i jeszcze raz góry, czyli Tadżykistan w pigułce

Góry, góry i jeszcze raz góry, czyli Tadżykistan w pigułce

Tadżykistan to kraj o wybitnie górskim charakterze. Góry stanowią około 95% jego powierzchni, a doliny zaledwie 5% (wg innych szacunków - 7%). Ponad połowa kraju jest położona powyżej 3000 m n.p.m.


Mapa satelitarna Tadżykistanu

Najwyższe szczyty znajdują się we wschodniej części kraju – Pamirze: Szczyt Ismaila Samaniego wznoszący się na wysokość 7495 m n.p.m. (Ismail I Samani to jeden z tadżyckich bohaterów narodowych – odnoszący wielkie sukcesy władca, za którego panowania rozwijała się tadżycka świadomość narodowa) oraz Szczyt Awicenny (7134 m n.p.m.). Co ciekawe, szczyty te odczuły zawiłe losy polityczne XX wieku – kiedy w roku 1933 radziecki alpinista Jewgienij Abałakow po raz pierwszy zdobył tę górę, nadano jej nazwę Szczytu Stalina, a po zakończeniu epoki stalinizmu został przemianowany na Szczyt Komunizmu. Swoją obecną nazwę uzyskał w roku 1998. Podobnie było ze Szczytem Awicenny, który do dzisiaj bardziej znany jest pod nazwą Szczyt Lenina.
Ukształtowanie powierzchni Tadżykistanu nie może nie wpływać na życie jego mieszkańców. Górski i wysokogórski charakter w dużym stopniu określa zarówno życie codzienne (w szczególności zamieszkujących wysokogórski wschód kraju tzw. Tadżyków Górnego Pamiru), jak i gospodarkę czy politykę kraju. Aż 6% powierzchni Tadżykistanu zajmują lodowce (wśród nich znajduje się należący do największych na świecie lodowiec Fedczenki o powierzchni 992 km²), co w połączeniu z wysokimi i malowniczymi szczytami sprawia, że kraj ten staje się coraz bardziej popularny wśród himalaistów.

Wysokie góry stanowią jednak również poważne utrudnienie w rozwijaniu sieci komunikacyjnej kraju – wciąż jeszcze przez kilka miesięcy w roku odcięte są tereny Pamiru (blisko 45% kraju), a do niedawna zimą nie można było dojechać do północnej części kraju. Niezwykle trudno jest również objąć siecią energetyczną oraz telekomunikacyjną tereny położone najwyżej. Wysokie są również koszty transportu materiałów czy surowców, co utrudnia rozwój przemysłu. Rozwijającym się obecnie sektorem gospodarki Tadżykistanu jest przemysł energetyczny – jednocześnie powstaje lub jest planowanych kilka hydroelektrowni. Sektor ten jest niezwykle perspektywiczny – potencjał hydroenergetyczny kraju sięgająca 300 mld kWh (w przeliczeniu tego potencjału na mieszkańca Tadżykistan znajduje się w światowej czołówce), co sprawia że mógłby on stać się eksporterem energii dla całego regionu.

Klimat Tadżykistanu ma charakter kontynentalny. Najniższa temperatura wynosi -63 °C, zaś najwyższa +48°C. Poziom opadów w zależności od regionu waha się od 1600 mm do 150-250 mm w najsuchszych i jednocześnie najniżej położonych częściach kraju. Skrajnie małe opady notowane są we wschodnim Pamirze około – jest to około 60-80 mm rocznie. Do ważnych cech charakteryzujących Tadżykistan należy również niskie zachmurzenie (przekraczająca 300 liczba dni słonecznych w roku) oraz zupełnie odmienna w stosunku do Polski szata roślinna (znaczący udział stepów oraz niski odestek powierzchni lasów – 4%, spośród których główna część to lasy w wysokich górach)