Kontener

Cele w języku nauczyciela/nauczycielki:

• Poszerzanie wiedzy dotyczącej sytuacji uchodźców i uchodźczyń syryjskich przebywających w obozach dla uchodźców
  
• Poznanie danych i faktów związanych z kryzysem azylowym
  
• Rozwijanie empatii do osób uciekających przed wojną lub pozostających w skrajnej sytuacji życiowej
  

Cele w języku ucznia/uczennicy

• Poznasz sytuację uchodźców i uchodźczyń na przykładzie osób, które wyjechały z Syrii z powodu wojny domowej
  
• Dowiesz się, jakie są konsekwencje uchodźstwa
  
• Będziesz potrafił/potrafiła posłużyć się rzetelnymi danymi na temat kryzysu azylowego
  

Zagadnienia

• Migracje
  
• Uchodźstwo (konsekwencje i etapy uchodźstwa)
  
• Kryzys azylowy
  

Czas: 45 lub 90 min.

Pytania kluczowe

• Jakie są główne konsekwencje uchodźstwa?
  
• Jakie są przyczyny tego, że uchodźcy i uchodźczynie znajdują się w skrajnie trudnej sytuacji?
  

Przebieg lekcji

Część 1.: 5–10 min.

Dlaczego reportaż? Wprowadzenie
Jeśli po raz pierwszy korzystasz na lekcji z tekstu non-fiction, poświęć chwilę na wprowadzenie tego gatunku. (patrz: Scenariusz 1).
Przedstaw cele lekcji.

Część 2.: 15–30 min.

W Zaatari. Analiza tekstu
Poproś grupę o przeczytanie tekstu (możesz również polecić, by młodzież przeczytała tekst przed zajęciami lub przeczytać go głośno wspólnie z uczniami i uczennicami w klasie).
Poproś uczniów i uczennice, aby opisali emocje, jakie wzbudziła w nich lektura reportażu (możesz – dla zachęty – podzielić się także własną refleksją). Zapytaj, jaką scenę lub czyją historię najlepiej zapamiętali/zapamiętały – dlaczego?
Rekomendacja: nie poprzedzaj tekstu dużą ilością wiedzy o Jordanii (ani nie proś o skojarzenia, bo jest spora szansa, że będą stereotypowe) – celem tekstu nie jest budowanie wiedzy na temat Półwyspu Arabskiego, jego geografii czy historii, tylko budzenie wrażliwości. Ciężar uwagi swojej oraz uczniów i uczennic przenieś na historie zawarte w tekście. Dlatego też nie rezygnuj z pytania o najważniejszą dla młodzieży scenę – to być może jeden z najtrudniejszych emocjonalnie tekstów, który Twoi uczniowie i Twoje uczennice czytali/czytały na lekcji, muszą mieć czas na przemyślenie zawartych w nim treści.
Budując na wcześniejszych refleksjach, zapytaj młodzież, czego dowiedziała się na temat warunków życia w obozie dla uchodźców – czy któryś z faktów przedstawionych przez reporterów był dla uczniów i uczennic nowy?
Zadaj ogólniejsze pytania, pozwalające zdiagnozować sytuację bohaterów i bohaterek tekstu, np.:

• Kogo spotkali reporterzy w Zaatari? Kim były te osoby przed wyjazdem ze swojego kraju?
  
• Jakie problemy dotykają osoby mieszkające w obozie – co jest dla nich najtrudniejsze?
  
• Jaka jest sytuacja mężczyzn, jaka kobiet, a jaka dzieci mieszkających w Zaatari?
  
• Jakiego rodzaju pomocy potrzebowałyby osoby w tak skrajnej sytuacji?
  
• Dlaczego Jordania nie jest w stanie poradzić sobie z kryzysem sama?
  

W przypadku kontrowersyjnych lub nienawistnych komentarzy reaguj w sposób opisany we Wprowadzeniu.
Używaj równościowego języka ¹ i – w razie potrzeby – przeformułowuj dyskryminujące lub nieprawdziwe stwierdzenia swoich uczniów/uczennic (np. „Gdy mówisz islamiści, masz na myśli muzułmanów?”).

Część 3.: 15–20 min.

Pogromcy mitów. Zadanie zespołowe
Podziel uczniów i uczennice na zespoły. Każdy z nich otrzyma zadanie do zrealizowania z wykorzystaniem tekstu: chodzi o znalezienie informacji (fragmentu tekstu) potwierdzającej lub obalającej jeden z mitów dotyczących uchodźców i uchodźczyń.
Odwołaj się do definicji i funkcji reportażu: ponieważ reportaż opisuje prawdziwych bohaterów – pozwala nam na weryfikację utartych przekonań, konfrontując je z autentyczną historią. Zadaniem każdego z zespołów będzie odszukanie fragmentu tekstu, który zweryfikuje jedno z obiegowych przekonań czy któryś ze stereotypów dotyczących uchodźców i uchodźczyń:

• Przekonanie 1. Uchodźcy nie chcą pracować – w kraju przyjmującym czekają jedynie na zasiłki.
  
• Przekonanie 2. Uchodźcy nie chcą wracać do swojego kraju – wyjazd jest jedynie okazją do rozpoczęcia lepszego życia.
  
• Przekonanie 3. Uchodźcy to głównie samotni młodzi mężczyźni, którzy zostawili swe rodziny w kraju pochodzenia.
  
• Przekonanie 4. Syryjczycy są zupełnie inni niż my, mają tak odmienną kulturę, że nic nas z nimi nie łączy.
  

Komentując wyniki prac zespołów, odwołuj się do własnej wiedzy – nadawaj wyszukanym fragmentom szerszy kontekst (np. przywołując dane lub badania).
Możesz skorzystać z materiałów dodatkowych, np. z wywiadu Różni, ale równi z prof. Haliną Grzymała-Moszczyńską (patrz: Inspiracje).

Część 4.: 10–15 min.

Fakty o uchodźcach. Miniprezentacja nauczycielska.
Poproś młodzież, aby dobrała się, aby dobrali się w trójki lub czwórki. Poproś grupy, aby korzystając z tekstu, wypisały wszystkie konsekwencje ucieczki z własnego kraju i zamieszkiwania w obozie dla uchodźców. Przeznacz na to ok. 5 minut. Poproś, by grupy odczytały rezultaty swojej pracy (po jednej konsekwencji od każdej z grup, aż do wyczerpania się pomysłów).
Nawiąż do wyników pracy w grupach, prezentując dane na temat kryzysu azylowego – odpowiednie dla klasy, w której prowadzisz lekcje. Możliwości:

• Podaj liczbę uchodźców i uchodźczyń przebywających w każdym z krajów przyjmujących (skorzystaj z mapy lub infografik Gapmindera (www.gapminder.org).
  
• Powiedz, że ponad połowa uchodźców na świecie to dzieci. Możesz też opowiedzieć o tym, z jakimi konsekwencjami wiąże się migracja i uchodźstwo dzieci (34 tysiące wniosków o azyl na świecie to wnioski małoletnich, 10 tysięcy zaginięć małoletnich uchodźców w samej Europie w 2015 roku).
  

Skorzystaj z wybranych materiałów dodatkowych: infografik, danych UNHCR lub Amnesty International – i przedstaw je na lekcji. Możesz posłużyć się infografikami Wysokiego Komisarza NZ ds. Uchodźców lub Fundacji Refugee.pl.

Część 5.: 5 min.

Podsumowanie
Zapytaj uczniów i uczennice, z czym kończą lekcję – który jej fragment był dla nich ważny, odkrywczy.
Pobierz publikację, zawierającą scenariusz i niezbędny tekst źródłowy : tea_scenariusze_www_pojedyczne.pdf

Inspiracje

Tekst źródłowy: Katarzyna Boni, Wojciech Tochman, Kontener, Wydawnictwo Agora, Warszawa 2014.
Halina Grzymała-Moszczyńska, Różni, ale równi, wywiad Małgorzaty Borowskiej, „Wysokie Obcasy”, 17.10.2015 (dostęp: 10.02.2016).
Strony UNHCR z najnowszymi danymi dotyczącymi liczby uchodźców i uchodźczyń oraz głównych krajów przyjmujących: www.unhcr.org lub www.unhcr-centraleurope.org (dostęp: 10.02.2016).


Publikacja jest dostępna na licencji Creative Commons „Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.