Cele lekcji:
Po lekcji uczeń/uczennica:
- zrozumie, że warzywa i owoce są ważnym elementem posiłków/diety;
- pozna szczegóły procesu uprawy (sadzenie, podlewanie, nawożenie itd.) i będzie w stanie taki proces zaplanować na potrzeby eksperymentu domowego/ szkolnego;
- dowie się skąd biorą się warzywa, owoce i przyprawy (z jakiego kraju oraz jak przebiega proces uprawy).
Pytanie kluczowe: Jak to się dzieje, że z nasion wyrastają warzywa i owoce?
Metody i formy pracy:
- pobudzanie zmysłów poprzez dotyk, smak, zapach,
- dyskusja,
- praca z mapą.
Materiały dydaktyczne:
- nasiona: kopru, marchwi,
- warzywa: marchewka, pomidor, awokado, koper,
- owoce: cytryna, banan, jabłko,
- ziarna kawy, liść laurowy, korzeń cynamonu,
- mapa świata lub globus,
- karteczki samoprzylepne.
1. Przygotuj na oddzielnym stole na środku sali prezentację warzyw, owoców, przypraw i nasion i zaproś uczennice i uczniów do jej obejrzenia. Zapytaj czy je rozpoznają, czy wiedzą jak smakują i które lubią jeść. Poproś grupę, by nazywała je kolejno, pozwól też dotknąć każdego z nich, a nawet spróbować, jeśli okaże się, że niektóre produkty nie są im znane.
(10 minut)
Komentarz metodyczny:
Warto do tego scenariusza użyć prawdziwych warzyw, owoców i nasion. Odradzam korzystanie ze zdjęć, rysunków czy maskotek tylko symbolizujących produkty. Możliwość dotknięcia, powąchania czy nawet spróbowania, czyli poznania poprzez różne zmysły jest bardzo ważnym elementem w procesie poznawczym. W miarę możliwości sprawdź w sklepie skąd pochodzą poszczególne warzywa i owoce, tak aby podczas zajęć uczennice i uczniowie otrzymali prawdziwe, sprawdzone i rzetelne informacje.
W zależności od pory roku można zmodyfikować listę nasion i warzyw, np. dodając sezonowe produkty jak rzodkiewka czy rzeżucha.
Przedstawiając produkty z perspektywy globalnej warto zaznaczyć również, że uprawa na przykład awokado może być znacznie trudniejsza w naszych warunkach klimatycznych lub w ogóle się nie udać.
2. Spróbujcie umieścić je na mapie świata lub globusie. Możecie tylko wskazywać lub umieszczać w każdym miejscu karteczkę z rysunkiem.
Zaznaczając, że:
- koper i marchew prawdopodobnie pochodzą z Polski
- pomidory pochodzą z Polski, ale są uprawiane w szklarniach
- awokado prawdopodobnie pochodzi z Meksyku
- cytryna z Włoch lub Hiszpanii
- banany są z Ekwadoru lub Kolumbii
- jabłko prawdopodobnie z Polski
- kawa z Etiopii
- liść laurowy pochodzi z krajów basenu Morza Śródziemnego (np. Włochy, Chorwacja)
- cynamon jest z Sri Lanki
Możesz skorzystać z
grafiki przygotowanej do tego materiału (7 minut)
3. Następnie pokaż uczennicom i uczniom nasiona. Zastanówcie się, gdzie rosną i z czego wyrastają warzywa i owoce.
- Marchew i koper wyrastają z nasion,
- awokado rośnie na drzewie, które wyrasta z pestki, którą awokado ma w środku,
- pomidor rośnie na krzaku,
- jabłka rosną na drzewie, które wyrasta z pestki jabłka, które jest w jego wnętrzu.
Na przykładzie wybranych (proponujemy skorzystanie z kopru, marchewki, awokado, pomidora i jabłka) zastanówcie się, co musi się stać, żeby z nasion wyrosły warzywa i owoce, które widzą przed sobą. Zastanówcie się kto wykonuje te czynności, jakie prace muszą wykonać rolnicy, żeby przygotować grunt pod uprawę, jak często uprawy są podlewane i nawożone, czy i jak usuwa się chwasty itd. Wreszcie, ile może trwać taki proces, żeby marchew lub pomidor były gotowe do zjedzenia. Jeśli w grupie są uczennice i uczniowie, którzy mogą mieć taką wiedzę ze swoich domowych gospodarstw - skorzystaj z tego. Jeśli okaże się, że nie potraficie odpowiedzieć na wszystkie pytania możecie część informacji sprawdzić i uzupełnić. W podsumowaniu skorzystajcie z infografiki dołączonej do scenariusza.
(23 minuty).
Komentarz metodyczny:
Omawiając proces uprawy warto zwrócić uwagę nie tylko na kolejne etapy wzrostu warzyw i owoców, ale też na pracę rolników i rolniczek. Jest to często pomijana informacja, która daje dzieciom wyobrażenie o tym, że rośliny uprawne rosną tylko dzięki wodzie i słońcu bez wsparcia człowieka. Zachęcam do docenienia trudu pracy rolników i rolniczek, szczególnie jeśli w klasie mamy dzieci, których rodzice i/lub rodzina zajmują się rolnictwem lub hodowlą zwierząt. Taka informacja jest również ważna dla klasy/grupy przed podjęciem decyzji o przygotowaniu szkolnej uprawy.
4. W podsumowaniu zastanówcie się wspólnie czy uprawianie warzyw jest łatwe czy trudne. Poinformuj też grupę, że mimo skomplikowanego procesu i długiego czasu oczekiwania na efekt takiej uprawy warzywa i owoce są bardzo ważnym składnikiem diety każdego z nas, bo dostarczają nam niezbędnych witamin.
Zaproponuj uczennicom i uczniom, że możecie w klasie lub w ogródku przyszkolnym urządzić swój mały warzywniak i zasadzić pochodzące z Polski produkty (np. marchewkę czy pomidory).
(5 minut)
Komentarz metodyczny:
Proponowany scenariusz stanowi wstęp do prowadzenia przez uczennice i uczniów własnej uprawy w szkole. Decydując się na taki eksperyment uczennice i uczniowie zostali przygotowani do tego, że wymaga to czasu oraz ich zaangażowania. Zachęcamy do podjęcia takiego wyzwania i stworzenia choćby małego ogródka na parapecie w waszej klasie. Jeśli zdecydujesz się na prowadzenie uprawy warto skorzystać z porad ogrodniczych dostępnych w internecie, np. artykułu o warzywach na balkonie.
Rekomendujemy również założenie ogródka szkolnego z uwagi na duże znaczenie uczenia się przez doświadczenie na tym etapie edukacyjnym, a także budowania postawy samodzielności i odpowiedzialności.
Materiały pomocnicze: