Ziemia – zbyt cenna, by ją rabować

Cele: Po zajęciach uczniowie:
• wymieniają przyczyny, dla których kraje Północy potrzebują coraz więcej ziemi;
• rozumieją rolę ziemi w życiu rolników na świecie;
• wyjaśniają współzależności pomiędzy ogromną konsumpcją w krajach Europy i Ameryki a koniecznością poszukiwania ziemi za granicą.

Metody i formy pracy:
praca w grupach,
łańcuch dlaczego-dlaczego-dlaczego,
metoda ekspertów.

Pojęcia kluczowe: dzierżawa ziemi, biopaliwa przemysłowe.

Środki dydaktyczne: karty pracy z tekstami nr 1 i nr 2, duże kartki papieru, flamastry.

Przebieg zajęć

1. Powitaj uczniów i uczennice i zapowiedz temat lekcji. Powiedz, że zajmiecie się kwestią produkcji żywności na świecie, a na początek zagracie w „prawda czy fałsz”. Przeczytasz zdanie a uczniowie i uczennice, którzy uważają, że jest ono prawdziwe, wstaną ze swoich miejsc. Zapytaj, dlaczego tak myślą. W razie potrzeby wyjaśnij.
a) Do produkcji tony mięsa potrzeba tony zboża (FAŁSZ - potrzeba siedem razy więcej zboża na paszę dla zwierząt. A skąd ma się to zboże wziąć? Znane sieci fast food, które potrzebują stałych, dużych dostaw taniego mięsa importują zboże do Europy z Brazylii, gdzie wycina się lasy równikowe pod uprawę np. soi).
b) W Etiopii produkuje się żywność na eksport, a równocześnie 15% jej mieszkańców głoduje (PRAWDA - Etiopia posiada żyzne gleby dobre pod uprawę, ale duża ich część została wykupiona lub wydzierżawiona przez zachodnie firmy, które całą wyprodukowaną żywność eksportują zagranicę).

2. Zapowiedz uczniom i uczennicom, że przyjrzycie się tym problemom szerzej. Podziel klasę na grupy i rozdaj każdej osobie kopie kart pracy (połowie grup z tekstem nr 1 i połowie z tekstem nr 2). Poproś o zapoznanie się z tekstami, a następnie wspólne wypełnienie kart pracy „łańcuch dlaczego-dlaczego-dlaczego”. Zamiast kart pracy możesz użyć dużych kartek papieru. Wytłumacz uczniom, że w pierwszym polu jest wpisany główny problem (zajmowanie ziemi w krajach Południa). Ich zadaniem będzie wypisanie przyczyn problemu, odpowiadając na pytanie „dlaczego tak jest?”. Odpowiedź na pytanie wpisujemy w kolejne pola i znowu zadajemy pytanie „dlaczego tak jest?”. Zapowiedz uczniom, że wypełnione karty pracy będą służyć do prezentacji innym uczniom.

Przykłady dla nauczycielki:
potrzeba ziemi pod uprawy kukurydzy na biopaliwa - trzeba ograniczyć zużycie paliw kopalnych - konieczność przeciwdziałania zmianom klimatycznym - zapobieganie klęskom żywiołowym;
potrzeba ziemi pod uprawę soi - zwiększone zapotrzebowanie na paszę dla zwierząt hodowlanych - zwiększony popyt na mięso na świecie.

3. Gdy wszystkie grupy skończą pracę, podziel każdą grupę na pół i przesadź uczniów tak, by w każdej nowej grupie były osoby, które pracowały nad tekstem nr 1 i osoby, które pracowały nad tekstem nr 2. Wytłumacz uczniom, że teraz są oni ekspertami, którzy mają podzielić się wiedzą z resztą grupy.

4. Poproś uczniów, którzy pracowali nad tekstem nr 1, by podzielili się swoją wiedzą. Daj im na to kilka minut. Następnie poproś, by teraz ekspertami zostali uczniowie, którzy pracowali nad tekstem nr 2. Podczas prezentacji uczniowie powinni wykorzystać wypełnione karty z „łańcuchami dlaczego-dlaczego-dlaczego”.

5. Na koniec porozmawiaj z uczniami o tym, czego dowiedzieli się podczas zajęć. Zapytaj ich:
- czy problem nas dotyczy? w jaki sposób? (np. jesteśmy częścią społeczności światowej, Polska jest członkiem Unii Europejskiej, zużywamy mnóstwo energii);
- co możemy zrobić, by powstrzymać rozwój tego problemu (np. porozmawiać o tym z rodzicami, kolegami i koleżankami, napisać list do posłów RP, żeby Polska inwestowała w źródła energii nie powodujące zwiększonej emisji CO2, ograniczyć własne zużycie energii, ograniczyć zużycie energii na transport np. wybierać zielone środki transportu, kupować produkty lokalne);
- jak zwiększona konsumpcja w krajach Północy wpływa na mieszkańców krajów Południa?