Sprawiedliwy handel - bo warto być fair

Załącznik nr 3

SPÓŁDZIELNIA AGRONORTE (KOSTARYKA) - OPIS DOBREJ PRAKTYKI FAIRTRADE
http://www.asoproagroin.com
Spółdzielnia AgroNorte z San Rafael de Guatuso w Kostaryce skupia ok. 150 małych i średnich rolników, którzy na ok. 400 ha uprawiają ananasy, a także rambutan, mango, jam, jukkę i bataty. Rolnicy zrzeszeni w ramach spółdzielni posiadają certyfikat Fairtrade, a 40% z nich także certyfikat rolnictwa ekologicznego.
Początki spółdzielni (1997 r.) wiążą się z udzieleniem 12 min dolarów pomocy przez rząd Holandii, który wybrał ten biedny region w północnej Kostaryce, w którym przebywa wielu imigrantów z Nikaragui, by zapobiec ich dalszej migracji do slumsów w miastach. Początki eksportu ananasów w ramach spółdzielni to 2 kontenery warte 10 tys. dolarów. Obecniejest to 400 konte¬nerów o łącznej wartości ponad 2 min dolarów. Pierwszym klientem AgroNorte był Agrofair z Holandii - światowy pionier importu ananasów z certyfikatem Fairtrade (2002 r.). Inne kraje importujące ananasy AgroNorte to Wiochy, Austria, Szwajcaria, Niemcy, Wielka Brytania, Finlandia, a także USA. Część ananasówjest przerabiana na sok. Tylko minimalna część produkcji AgroNorte trafia na lokalny rynek.
W 2010 r. przez kilka miesięcy certyfikat Fairtrade dla spółdzielni był zawieszony, gdyż w kilku uprawach znaleziono pestycydy, których nie dopuszcza system Fairtrade (i których zakazuje UE, choć są dopuszczone w Kostaryce). Spółdzielnia utrzymuje, że pestycydy te nie trafiły do ananasów sprzedawanychjako certyfikowane, jednak podjęła decyzję o wykluczeniu rolników, którzyje stosowali. Wdrożono system identyfikacji pochodzenia towaru. Każdy kontener ma dokumentację fotograficzną. Prowadzone są coroczne zewnętrzne audyty.
Ważnym zadaniem spółdzielnijest edukowanie rolników na temat zasad zrównoważonego rozwoju, ochrony dzikich gatunków, BHP, jakości produkcji, praw rynku. W tym celu przygotowane są bardzo przejrzyste publikacje orazjest utrzymywany stały kontakt pomiędzy ekspertami AgroNorte a rolnikami. Regularne są też spotkania z rolnikami w celu ustalenia możliwości produkcyjnych.
Dzięki uczestnictwu w systemie Fairtrade rolnicy otrzymują 20-30% więcej pieniędzy niż na rynku konwencjonalnym. Powody do zadowolenia mają także pracownicy najemni zatrudniani głównie przy sadzeniu ananasów i ich zbiorze: za godzinę pracy w gospodarstwie Fairtrade otrzymuję równowartość 1,40 Euro, w porównaniu do 1 Euro na zwykłych plantacjach. Niemniej ważne są dla nich brak konieczności pracy w nadgodzinach, a także bezpieczeństwo zatrudnienia i odpowiednie warunki socjalne.
Spółdzielnia otrzymuje również Premię Sprawiedliwego Handlu w wysokości kilku centów na kilogram sprzedanych owoców, którą przeznacza na inwestycje przydatne dla społeczności. W 2010 r. pozwoliło to kupić komputery dla lokalnych szkół, a we wcześniejszych latach poprawić system dostawy wody, dostarczać owoce dla uczniów w szkołach, przeszkolić rolników z zasad pierwszej pomocy oraz bezpiecznego używania sprzętu i chemii rolnej, a nawet zbudować obiekt, w którym miejscowe kobiety produkują szampon i kosmetyki, które następnie sprzedają.
Niestety sytuacja nie jest tak różowa. Produkcja w spółdzielni jest nawet o 100% droższa niż konwencjonalna. Jest to efekt takich czynnikówjak duże ryzyko produkcji (związane z ograniczeniem stosowania agrochemii oraz wahaniami rynku), mniejsza wydajność (nawet o 50%), droższe nawozy organiczne (nawet o 40%) itd. Kosztem są też certyfikaty: 2500 dolarów za certyfikat Fairtrade i 1500 dolarów za certyfikat rolnictwa ekologicznego w skali roku. Dodatkowo wielkie firmy mają własnych producentów agrochemii, opakowań, własny transport, przetwórstwo itd. Spółdzielnia ma tylko własną pakowalnię ananasów, która zatrudnia 19 osób.
Tak więc, wskutek konkurencji globalnych korporacji, takichjak np. Dole czy Chiąuita, już zniknęło 3 tys. ha upraw ananasów w tym rejonie Kostaryki. Problem stanowią też tańsze ananasy z wielkich plantacji w Ghanie, którajest największym konkurentem, jak i z Ekwadoru.
Obniżenie kosztów własnych spółdzielni nie oznaczałoby spadku ceny dla konsumenta, występują bowiem duże koszty pośrednie. Spółdzielnia sprzedaje skrzynkę zawierającą 8 ananasów za ok. 7,4 franka szwajcarskiego, a konsument płaci 6 franków za 1 sztukę ananasa (do robotnika trafia jeszcze mniej - ok. 4% ceny jaką za ananasa płaci europejski konsument).

Rolnicy AgroNotre:
Luis Fernando
Właściciel ekologicznej farmy. Ma 12ha ziemi, na której uprawia ananasy (3 ha), kakao (1,5 ha), jukkę i ryż. Planuje uprawiać też kukurydzę. Część uprawjest wykorzystywana na potrzeby rodziny. Motywacja do uprawy ekologicznej wynika z zamiłowania do ziemi, pragnienia jej ochrony, życia w zgodzie z wartościami. Stara się metodami ekologicznymi odzyskiwać niezbędne dla żyzności gleby składniki, takie jakpotas, magnez, wapń, fosfor, które są „eksportowane" z gospodarstwa wraz ze sprzedawanymi płodami rolnymi.
Gerardo Ramirez
2 latatemu miał certyfikat rolnictwa ekologicznego ale z niego zrezygnował, gdyż cena produktów była za niska, a jego uprawy doświadczyły plagi, która zniszczyła część zbiorów. Ma 19ha ziemi, na której uprawia ananasy (9 ha), kakao, jukkę i banana warzywnego (plantan). W odróżnieniu od Fernando nie umieszcza między ananasami folii zapobiegającej wyrastaniu chwastów lecz używa agrochemii, cojest tańsze. Farma jest więc oznaczona tabliczkami informującymi o zastoso¬wanej agrochemii (dozwolonej w systemie Fairtrade). Są wydzielone miejsca, w których nie można stosować ani przechowywać agrochemii (miejsca poboru wody, miejsca w których mogą odpoczywać i posilać się pracownicy). Można się zastanawiać czy opryskiwana agrochemią uprawa nie znajduje się zbyt blisko domu pana Ramireza oraz płynącej przez plantację dzikiej rzeki. Bujna roślinność najej brzegach pozwalajednak mieć nadzieję, że nic poważnego przyrodzie tu nie grozi.

[Źródło: Andrzej Żwawa - relacja z wizyty studyjnej w Ameryce Centralnej odbytej w ramach kampanii „Make Fruit Fair!" (czerwiec 2011)]
• Systemy certyfikujące Fair Trade, http://sklepfairtrade.pl/Systemy-certyfikujace- Fair-Trade-clinks-pol-183.html
• Strona Polskiego Stowarzyszenia Sprawiedliwego Handlu, Trzeci Świat i My (certyfikowany członek WFTO), http://www.sprawiedliwyhandel.pl
• Poznaj ekologiczne certyfikaty kawy, http://ekotarg.pl/artykul/poznaj_ekologiczne_certy fikaty_kawy,256

Literatura:
• Borys Bińkowski, Subwencje do rolnictwa a ubóstwo w krajach Południa. Przypadek bawełny, 2012,
http://globalnepoludnie.pl/Subwencje-do-
rolnictwa-a-ubostwo-w
• Sprawiedliwy Handel na stronie Polskiej Zielonej Sieci, http://ekonsument.pl/a_cl7_sprawiedliwy_ handel.html
J 130
• Strona Koalicji Sprawiedliwego Handlu, http://www.fairtrade.org.pl/