Wszyscy mają prawo do rozwoju

Cele:
Uczeń powinien:
• znać miejsce Polski wśród innych państw uszeregowanych wg czynnika HDI,
• umieć wyjaśnić pojęcia: globalna Północ i globalne Południe,
• rozumieć istotę prawa do rozwoju i wynikającej z niego pomocy rozwojowej.

Metody, techniki, formy pracy:
Dyskusja, mini-wykład, praca z tekstem, praca z mapą

Materiały pomocnicze:
• Materiał pomocniczy nr 1 — HDI (mapa)
• Materiał pomocniczy nr 2 — Trzy generacje praw człowieka

Przebieg zajęć:

1. Zapytaj uczniów na początku, czy uważają Polskę za kraj bogaty. Zapewne usłyszysz rozmaite odpowiedzi, bo zdania Polaków na ten temat są podzielone. Wyjaśnij, że od 20 lat funkcjonuje pewien wskaźnik (HDI) pozwalający porównywać kraje między sobą pod względem poziomu życia. Corocznie są publikowane ra¬porty w tej sprawie. Ważne, aby uczniowie zrozumieli, że nie tylko finanse decydują o pozycji na liście, więc wskaźnik nie ma jedynie wymiaru ekonomicznego, innym wskaźnikiem jest np. oczekiwana długość życia lub poziom skolaryzacji, czyli procent dzieci i młodzieży chodzących do szkoły. (10’)

2. Porozmawiajcie o pozycji Polski na liście zgodnie z najnowszym raportem (listopad 2010). Dla zilustrowania przepaści rozwojowej między Północą a Południem możesz posłużyć się też mapą (Materiał pomocniczy nr 1). Poproś o wnioski wynikające z analizy tej mapy. (15’)

3. Przejdź do zagadnienia prawa do rozwoju. Powiedz uczniom, że zostało sformułowane i przyjęte na forum międzynarodowym po kilkudziesięciu latach dyskusji. W 1986 roku ONZ proklamowała Deklarację prawa do rozwoju, która w artykule pierwszym opisuje rozwój jako nienaruszalne prawo człowieka, na mocy które¬go każda osoba i wszystkie ludy są uprawnione do uczestnictwa, przyczyniania się do i korzystania z rozwoju gospodarczego, społecznego, kulturalnego i politycznego, w którym wszystkie prawa człowieka i podstawowe będą w pełni respektowane. Pokaż uczniom, jak to prawo ma się do innych praw człowieka, w jakiej grupie się mieści. Krótko porozmawiajcie o pozostałych prawach. (Materiał pomocniczy nr 2 — Możesz użyć planszy lub slajdu). (10’)

4. Wyjaśnij uczniom, że przyjęcie Deklaracji prawa do rozwoju nakłada obowiązek najbogatszych krajów świata do dzielenia się zasobami i wsparciem technicznym ze znajdującymi się w mniej uprzywilejowanej pozycji krajami globalnego Południa. Zobowiązanie opisane powyżej realizowane jest poprzez pomoc rozwojową, która ma na celu redukcję globalnego ubóstwa, jak i wspieranie wzrostu gospodarczego i promowanie praw człowieka. Podkreśl, że realizacja prawa do rozwoju powinna przebiegać w sposób niedyskryminujący (umoż¬liwiając jak najszerszym grupom korzystanie z owoców rozwoju) oraz z poszanowaniem ludzkiej godności. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na pojęcie pomocy humanitarnej. Chociaż jest ona postrzegana przez społeczeństwo jako tożsama z pomocą rozwojową, w praktyce się od niej różni. Wyjaśnij, że główną cechą pomocy humanitarnej jest jej krótkookresowy efekt. W praktyce oznacza to zapewnienie żywności, wody, schronienia oraz innych środków niezbędnych do przeżycia, szczególnie w czasie jakiegoś kryzysu czy ka¬tastrofy. Tymczasem pomoc rozwojowa jest stałym zobowiązaniem państw bogatej Północy wobec krajów globalnego Południa. Poproś uczniów, aby w domu znaleźli jak najwięcej danych dotyczących wielkości po¬mocy udzielanej przez polski rząd, jakie kraje są adresatami tej pomocy itp. Temat może być kontynuowany na kolejnej lekcji. (10’)