Jak zebrać plony mimo powodzi zalewającej pola uprawne?

Pływające ogrody w Bangladeszu
Przez Bangladesz płynie 230 rzek uznanych przez FAO (Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa) za wyjątkowo kapryśne. ¼ terenów tego kraju położona jest na wysokości poniżej 1 m n.p.m., a zmiany klimatu sprawiają, że częściej dochodzi do i tak licznych na tym terenie powodzi. Co roku wpływa to na życie milionów ludzi, a co najmniej 100 tysięcy musi zmieniać miejsce zamieszkania, gdyż ich domostwa zostają porwane przez nurt.
Taka sytuacja zmusza mieszkańców do szukania twórczych sposobów na to, by zyskać stabilność i możliwość planowania swojej przyszłości niezależnie od pogody i powodzi, których nadejście coraz trudniej przewidzieć, a także szukać nowych źródeł żywności i dochodów. Jednym z rozwiązań jest tworzenie pływających ogrodów. Technologia ta, wykorzystująca właściwości rośliny okrytozalążkowej jaką jest hiacynt wodny, pozwala rolnikom uprawiać ziemię na tratwach unoszących się na powierzchni wody, ponad zalanymi polami.
„Pływające ogrody” można zbudować z łatwo dostępnych hiacyntów wodnych i bambusów, które przysypuje się warstwą ziemi i gnojówki. Co roku trzeba zbudować nową tratwę, a starą wykorzystuje się jako nawóz podczas pory suchej. W ten sposób uprawia się warzywa zimowe i letnie, np. szpinak, okrę czy sałaty.

Cele w języku ucznia
● omówię budowę i funkcjonowanie organizmu roślinnego na przykładzie hiacynta wodnego,
● dowiem się, do czego można wykorzystać hiacynty wodne,
● będę umiał/-a określić, jak są przystosowane do życia w wodzie,
● będę potrafił/-a wyjaśnić związek między wykorzystaniem hiacyntów wodnych a sytuacją ekonomiczną osób zamieszkujących tereny zalewowe Bangladeszu.

Kryteria sukcesu:
● wymieniam rodzaje tkanek roślinnych,
● podaję co najmniej 3 cechy hiacynta, które umożliwiają wykorzystanie go do tworzenia pływających ogrodów,
● wyjaśniam, w jaki sposób zmieniło się życie mieszkańców Bangladeszu dzięki pływającym ogrodom.

Podstawowe pojęcia:
roślina okrytozalążkowa, tkanki roślinne, organy rośliny, cechy adaptacyjne rośliny

Pytania kluczowe:
Jak zebrać plony mimo powodzi zalewającej pola uprawne?

Środki dydaktyczne:
● film pokazujący wykorzystanie hiacyntów wodnych do budowy pływających tratw z polami uprawnymi http://www.youtube.com/watch?v=jP7Bpes3ttY,
● historia Rahimy z Bangladeszu,
● karty pracy z filmem i tekstem dla uczniów i uczennic,
● materiał pomocniczy dla nauczyciela.

Schemat ćwiczenia:
Moduł I. Tkanki roślinne
Czas trwania: 7 minut
Metody:
● Podział uczniów i uczennic na 3-5-osobowe zespoły.
● Praca w zespołach z kartą pracy przez 5 minut (załącznik nr 1). Zadaniem zespołów jest połączenie w pary terminów związanych z budową organizmu roślinnego i ich opisów.
● Dokonanie weryfikacji wykonania zadania: wybrana osoba z pierwszego zespołu odczytuje dwa połączenia, inne grupy określają ich poprawność, kolejne zespoły prezentują następne pary, aż do zweryfikowania wszystkich dopasowań.

Moduł II. Wykorzystanie hiacyntów wodnych w rolnictwie
Czas trwania: 15 minut
Metody:
● Rozdanie kart pracy (załącznik nr2) i projekcja filmu o pływających ogrodach http://www.youtube.com/watch?v=jP7Bpes3ttY.
● Uzupełnienie kart pracy (dodatkowe informacje zawarte są w materiale pomocniczym dla nauczyciela – załącznik nr 5).
● Odczytanie odpowiedzi z kart pracy przez wybrane osoby.
● W podsumowaniu na forum powrót do pytania kluczowego: „Jak zebrać plony mimo powodzi zalewającej pola uprawne?”.

Moduł III. Znaczenie hiacyntów dla mieszkańców terenów zalewowych w Bangladeszu
Czas trwania: 13 minut
Metody:
● Rozdanie tekstu Rahima z Bangladeszu (załącznik nr 3) parom uczniów i uczennic.
● Uzupełnianie kart pracy w parach (załącznik nr 4).
● Odczytanie odpowiedzi z kart pracy przez wybrane osoby.
● W podsumowaniu: dyskusja wokół pytania, gdzie jeszcze na świecie mogłoby się sprawdzić takie rozwiązanie i dlaczego?

Ewaluacja zajęć
Czas trwania: 5 minut
● Uczniowie i uczennice mają za zadanie dokończyć zdania i zapisać je w zeszycie:
a.Na dzisiejszej lekcji nauczyłam/-em się, że ….
b.Zrozumiałam/-em, że ……
c.Najtrudniejsze dla mnie było …..
d.Moje pytanie po lekcji: …..
● Chętni odczytują zdania. (5 minut)

Praca domowa (1 do wyboru)
1. Odszukaj informacje o tym, w jaki sposób hiacynty wykorzystywane są w innych miejscach na świecie. Czy wszędzie hiacynt uznawany jest za pożyteczną roślinę?
2. Przygotuj notatkę na temat hiacynta wodnego (uwzględnij morfologię tej rośliny, biologię, ekologię i jej zastosowania). Podaj przynajmniej 3 źródła wiedzy, z których skorzystasz przy wykonywaniu tego zadania.

Propozycja działania uczniowskiego rozwijającego wątki poruszone na zajęciach
Zaplanuj kampanię zachęcającą mieszkańców wybranego kraju globalnego Południa do skorzystania z pomysłu stworzenia pływającego ogrodu. Uwzględnij w niej aspekty związane z biologią roślin, a także ekonomiczne i globalne.

Kontynuacja na innych przedmiotach
● biologia (IV etap edukacyjny) – IV. Przegląd różnorodności organizmów; VII. Ekologia,
● geografia (III etap edukacyjny) – 10. Wybrane regiony świata (zmiany klimatu, Azja, uwarunkowania geograficzne),
● fizyka (III etap edukacyjny) – 3. Właściwości materii (siła wyporu),
● przyroda (IV etap edukacyjny) – 23. Woda – cud natury.

Źródła
● informacje techniczne dot. pływających ogrodów http://practicalaction.org/floating-gardens
● morfologia hiacynta wodnego http://pl.wikipedia.org/wiki/Eichornia_gruboogonkowa
● film Pływające ogrody w Bangladeszu (16 minut, angielskie napisy) http://www.youtube.com/watch?v=AK_qTm2pUsw.