Sieć powiązań

Społeczne i emocjonalne aspekty uczenia się:
- empatia
- umiejętności społeczne

Cele z zakresu edukacji globalnej:
- dostrzeganie, jak złożony jest proces produkcji i transportu żywności (na przykładzie kakao i bananów),
- refleksja nad tym, co nas łączy z ludźmi z całego świata na poziomie lokalnym i globalnym.

Cele z zakresu języka polskiego:
- napisanie streszczenia wydarzeń w oparciu o podane informacje.

Poruszane zagadnienia:
- współzależności między ludźmi na świecie.

Środki dydaktyczne:
- kłębek sznurka,
- karty pracy (w zestawie jest 16 kart opisujących proces produkcji danego produktu): "Sieć powiązań – proces produkcji i transportu bananów" oraz "Sieć powiązań – proces produkcji i transportu kakao".

Czas: 45 minut.

WPROWADZENIE
Stań wraz z dziećmi w kole, następnie podaj każdemu z dzieci kartę pracy zawierającą przydzieloną im funkcję w procesie produkcji i dystrybucji bananów lub kakao i jej opis. Jeśli dzieci jest więcej niż 16, rozdaj każdemu po dwie karty z zestawu (masz do dyspozycji 2 zestawy po 16 kart opisujące proces produkcji i transportu bananów i kakao). Poproś dzieci, by zapoznały się z informacją na karcie i zastanowiły nad wyznaczoną im funkcją (może to być związane z produkcją czy dystrybucją produktu bądź jego nabywaniem). Następnie poproś je, by po kolei odczytały na głos informację zamieszoną na karcie i uniosły kartę do góry, tak by inne dzieci ją widziały (upewnij się, że dzieci nie stoją w kolejności, w której następują poszczególne etapy omawianego procesu). Zastanówcie się nad liczbą osób biorących udział w omawianym procesie produkcji (wspomnij, że etapy procesu są uproszczone na potrzeby lekcji i nie są opisane szczegółowo). Czy uczniowie i uczennice mają jakieś uwagi? Czy takie były ich wyobrażenia na temat omawianych procesów?

TWORZENIE SIECI POWIĄZAŃ
Podaj jednemu z dzieci szpulę ze wstążką lub sznurkiem i poproś, by trzymało za koniec wstążki, a szpulę podało osobie, z którą uważa, że ma bezpośredni związek. Dziecko ma za zadanie uzasadnić swój wybór, a następnie wrócić na swoje miejsce. Przykład: podaj szpulę dziecku, które jest kasjerem (kasjerką) i uważa, że ma coś wspólnego z właścicielem (właścicielką) kawiarni, a to dziecko z kolei uważa, że ma coś wspólnego ze straganiarzem... itd. Kontynuujcie grę dopóty, dopóki wszyscy nie będą w jakiś sposób połączeni z innymi w złożonej sieci powiązań. Zaznacz zarówno powiązania lokalne (sprzedawca w sklepie – klient), jak i globalne (producent – przewoźnik). Zapytaj uczniów i uczennice co sądzą o powstałej sieci i o czym ona świadczy (współzależność, złożoność łańcucha produkcji itd.). Zastanówcie się głębiej nad tymi współzależnościami. Zauważcie, jak jedna rzecz, która wpływa na jeden z etapów procesu, oddziałuje na pozostałe etapy, np. „pracownik plantacji bananów z jakiegoś powodu nie jest w stanie chronić bananowców przed szkodnikami, więc są słabe plony....”. Poproś dziecko z funkcją pracownika plantacji bananów, by poruszyło ręką trzymającą sznurek. Jak to wpływa na całą sieć? Poproś dzieci, by zastanowiły się nad konsekwencjami, które poniosłyby pozostałe osoby, gdyby wspomniana sytuacja zaistniała. Przedyskutujcie to na forum klasy.
Kolejne przykłady sytuacji:
- Kierowcy tirów i ciężarówek strajkują i odmawiają rozwożenia towaru, ponieważ cena paliwa wzrosła.
- Miała miejsce powódź, więc są nieurodzajne plony.

STRESZCZENIE WYDARZEŃ
Dzieci mają za zadanie napisać streszczenie wydarzeń, w którym opisują, co może się zdarzyć, gdy jakiś czynnik wpływa negatywnie na ciągłość procesu, w konsekwencji przerywając go. Możesz wykorzystać różne scenariusze wydarzeń (kilka wspomnianych powyżej). Dzieci mogą pracować samodzielnie lub w grupach, wykorzystując informacje uzyskane podczas całej lekcji. Zróbcie listę scenariuszy bardziej pozytywnych wydarzeń i zastanówcie się nad ich konsekwencjami, np. cieplejszy (wilgotniejszy) klimat... zwiększona produkcja... większy eksport itd.
- Ta część zajęć może stanowić wstęp do sesji dociekań filozoficznych.
Ważna uwaga: opisy ról i etapów procesu produkcji bananów i kakao są uproszczone na potrzeby lekcji.

Dalsze pomysły do wykorzystania po zajęciach:
- Zróbcie wystawę pt. Sieć powiązań, przedstawiającą złożoność łańcucha produkcji kakao lub bananów. Możesz pokazać uczniom jak przebiega produkcja kakao, wykorzystując zdjęcia, załączone do scenariusza: "Jak powstało moje kakao?".
- Rozbudowujcie wystawę, dodając różne produkty i kraje!