Fakt czy opinia: jak je odróżnić – część druga

SPOŁECZNE I EMOCJONALNE ASPEKTY UCZENIA SIĘ:
- empatia,
- umiejętności społeczne.

CELE Z ZAKRESU EDUKACJI GLOBALNEJ:
- zrozumienie wartości i wagi krytycznego myślenia, w tym odróżniania faktów od opinii,
- podważanie stereotypów związanych z krajami globalnego Południa poprzez czytanie i dyskutowanie o przykładach sukcesów i osiągnięć ludzi z krajów globalnego Południa.

CELE Z ZAKRESU JĘZYKA POLSKIEGO:
- umiejętność odróżniania faktów od opinii,
- ocenianie wiarygodności tekstu (przekazu medialnego) poprzez porównanie liczby faktów i opinii,
- rozpoznawanie języka perswazji i sformułowań oceniających.

PORUSZANE ZAGADNIENIA:
- postrzeganie innych krajów i ich mieszkańców,
- stereotypy.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
- przykładowy artykuł: "Habiba Rage z Kenii" i/lub artykuły wyszukane i zebrane przez nauczyciela,
- kolorowe flamastry,
- karta pracy "Fakt czy opinia – jak je odróżnić?",
- wypełniona karta pracy "Fakt czy opinia – jak je odróżnić?" dla nauczycielki/nauczyciela.

CZAS: 45 minut.

WPROWADZENIE
Rozpocznij zajęcia, zadając dzieciom pytanie, co wiedzą na temat kraju, który wybrałeś/aś do omawiania. Jeżeli korzystasz z załączonego artykułu, zapytaj: "Co wiecie o Kenii i jej mieszkańcach i mieszkankach?". Spiszcie na tablicy pierwsze uwagi wyrażone przez dzieci. Możecie również sprawdzić na mapie, gdzie dokładnie leży Kenia (lub inny kraj, jeżeli omawiacie inny kraj). Następnie spytaj dzieci, skąd pochodzi ich wiedza o Kenii: z internetu, od rodziców czy przyjaciół, książek, filmów fabularnych lub dokumentalnych itd.

ĆWICZENIE:
Przypomnij dzieciom dyskusję z poprzedniej lekcji o faktach i opiniach oraz nawiąż do listy definicji i kryteriów „co jest faktem, a co opinią”, którą wspólnie stworzyliście. Spytaj uczennice i uczniów, dlaczego uważają, że ważne jest umieć dostrzegać różnice między faktem a opinią. Następnie przedyskutujcie rolę języka perswazji i porozmawiajcie o tym, dlaczego przedstawiciele mediów (radio, telewizja, prasa) go używają.

Masz do dyspozycji jeden artykuł o Habibie Rage z Kenii. Możesz również wyszukać inne stosowne artykuły, prezentujące historie przedsięwzięć podjętych w Afryce: takich, które odniosły sukces, oraz takich, które ukazują w niestereotypowy sposób rzeczywistość krajów globalnego Południa. Historie te mogą opisywać lokalne inicjatywy, pomysły skutecznych rozwiązań czy sfery życia, które nieczęsto są kojarzone z Afryką. Zalecane jest wykorzystanie artykułów zaczerpniętych z mediów afrykańskich przedstawiających historie z perspektywy afrykańskiej. Druga opcja to wykorzystanie artykułów opisujących tę samą historię z dwóch perspektyw: afrykańskiej i europejskiej.

Rozdaj każdemu dziecku artykuł i poproś, by przeczytało go po cichu, a następnie zaznaczyło jednym kolorem zdania przedstawiające fakty, a innym kolorem – zdania przedstawiające opinie. Następnie stwórz grupy trzy- lub czteroosobowe i poproś dzieci, by przedyskutowały swoje spostrzeżenia z pozostałymi dziećmi w grupie. Po dyskusji dzieci mają za zadanie uzupełnić tabelkę w karcie pracy: "Fakt czy opinia – jak je odróżnić?", spisując fakty i opinie z artykułu oraz sformułowania oceniające i przykłady użycia języka perswazji. Na koniec zajęć dzieci w każdej grupie podliczają wynik w „rozgrywce – fakty kontra opinie” i decydują o wiarygodności artykułu.

Jeżeli zdecydowałaś/eś się wykorzystać kilka różnych artykułów, poproś dzieci w poszczególnych grupach, by omówiły swoje artykuły na forum klasy i przedstawiły fakty i opinie w nich zawarte. Przedyskutujcie wiarygodność tych artykułów oraz wpływ, jaki użycie języka perswazji może mieć na czytających, np. postrzeganie danego kraju czy danej sprawy.

DALSZE POMYSŁY DO WYKORZYSTANIA PO ZAJĘCIACH:
- Uczennice i uczniowie mogą opisać jedno z niedawnych wydarzeń w szkole (np. apel, wystawę, imprezę), świadomie wykorzystując w tekście fakty i własne opinie, a następnie dać swoje prace do przeczytania innym dzieciom lub zamieścić je w gazetce szkolnej, na stronie internetowej itp.
- Dzieci mogą stworzyć listę rzeczy, na które powinien być wyczulony świadomy odbiorca informacji, np.:
*na co zwracać uwagę,
*co powinno nam sygnalizować, że informacja jest potencjalnie nierzetelna,
*jak odróżniać ważną informację od nieistotnej itp.
- Lekcja ta może również posłużyć jako punkt wyjścia do rozważań na temat stereotypów. Na początku uczniowie i uczennice mogą przedyskutować powody, dla których formułujemy opinie. Następnie warto pogłębić temat stereotypów, np. jak powstają i jaka jest ich rola w tworzeniu wyobrażeń na temat otaczającego nas świata i ludzi.

Scenariusz przygotowany na podstawie materiałów Leeds Development Education Centre: "Fact or opinion", w: "Is globalisation helping the world communicate?", 2005.