Cel ogólny: przybliżenie uczennicom i uczniom idei sprawiedliwego handlu poprzez ukazanie wpływu indywidualnych wyborów konsumenckich na sytuację pracownic i pracowników w krajach Globalnego Południa
Cele szczegółowe:
Uczennica/uczeń:
• samodzielnie analizuje tekst źródłowy i wyciąga na jego podstawie wnioski, układa zdarzenia w historię tworzącą logiczną całość,
• wie, jak powstają wybrane produkty, które używane są w codziennym życiu, np. czekolada, kakao, piłka do gry,
• rozumie wpływ swoich wyborów konsumenckich na sytuację pracowników krajów Globalnego Południa,
• rozwija umiejętności czytania ze zrozumieniem, pracy w grupie, kreatywnego myślenia oraz wyraża swoje poglądy na wybrane zagadnienia,
• wyjaśnia pojęcia: sprawiedliwość, sprawiedliwy handel,
• rozpoznaje i opisuje znak certyfikat Fair Trade.
Miejsce: sala lekcyjna
Materiały: nożyczki (1 para na grupę), duże arkusze papieru (1 na grupę), kredki/flamastry/farby, tablica lub flipchart, kartki z nadrukowanymi tabliczkami czekolady (1 na grupę), karteczki z zapisanymi rodzajami czekolady do podziału na grupy (dla każdego uczestnika po 1), wydrukowane karty pracy (załączniki 2, 3 oraz 4 – po jednym egzemplarzu na grupę).
Przebieg zajęć
Wstęp do zajęć
Na początku zajęć postaraj się zainteresować uczniów tematem lekcji poprzez pobudzenie ich zmysłów. Przygotuj rekwizyty – do nieprzezroczystych pojemników włóż kawałek czekolady, kilka ziaren lub łyżeczkę kawy mielonej lub rozpuszczalnej, herbatę i kawałki aromatycznych owoców południowych, np. banana, ananasa, cytryny, wiórki kokosowe, jakieś południowe przyprawy, takie jak wanilia, kurkuma, pieprz. Pojemniki powinny umożliwić powąchanie rzeczy w nich schowanych. Oznacz pojemniki cyframi. Przygotuj również ilustracje (załącznik nr 1) produktów i podpisz je kolejnymi literami, a następnie przywieś na tablicy lub rozłóż w widocznym miejscu. Zdjęć produktów może być więcej niż rzeczy schowanych w pudełeczkach. Podziel uczniów na 3–5-osobowe grupy i poproś, aby każda grupa zapisała w tabelce numer pudełeczka, literę ilustracji pasującej do schowanego w pudełeczku przedmiotu oraz aby nazwała rzecz schowaną w pudełeczku. Wyznacz czas na spisanie odpowiedzi. Po tym czasie poproś przedstawiciela grup o podejście do stołu z pudełeczkami i wspólnie, grupowo zweryfikujcie odpowiedzi grup. Możesz za prawidłowe dopasowanie ilustracji i nazwanie schowanej rzeczy przyznawać punkty.
Następnie porozmawiaj z dziećmi na temat tego, skąd pochodzą te produkty, w jakich regionach świata rosną. Zapytaj, jakie jeszcze produkty z Południa znajdują się w diecie uczniów (np. ryż, inne owoce, przyprawy, warzywa), które z nich zjadają często, które są ich ulubionymi. Na zakończenie tej części zajęć możecie wspólnie rozłożyć ilustracje lub produkty na mapie świata – w miejscach, z których pochodzą dane produkty.
Jak powstaje czekolada
Kolejna część zajęć poświęcona będzie czekoladzie. W ramach wprowadzenia do tematu odczytaj uczniom poniższy tekst i poproś o odgadnięcie, o jakim produkcie jest mowa.
Znana była już w starożytności, choć w nieco innej formie – na początku spożywano ją w postaci płynnej z dodatkiem miodu i chili. Do Europy przywiózł ją Krzysztof Kolumb. Bywa nazywana „brązowym złotem”. Jej zapach podobno ma działanie uspokajające. Alpiniści i podróżnicy mają ją prawie zawsze przy sobie, ponieważ jest doskonałym źródłem energii. Można ją zjeść na deser lub pić na gorąco. W krajach Europy Południowej bardziej lubiana jest gorzka jej odmiana, a na północy mleczna. Może być również nadziewana różnymi słodkimi kremami, alkoholem, orzechami lub bakaliami. Najczęściej sprzedawana jest w tabliczkach.
Gdy nazwa produktu jest już odnaleziona, zapytaj uczniów, czy wiedzą jak powstaje czekolada. Podziel dzieci na 4–5-osobowe grupy – do podziału na grupy możesz użyć wydrukowanych wcześniej karteczek z napisami związanymi z czekoladą np. rodzajami czekolady (czekolada gorzka, mleczna, biała, nadziewana itp.). Każdy z uczniów z pojemnika losuje jedną karteczkę, a następnie odnajduje na sali osoby z takim samym rodzajem czekolady na karteczce. Następnie rozdaj grupom wcześniej przygotowane koperty z pociętym na fragmenty i pomieszanym tekstem z załącznika nr 2. Poproś, aby uczniowie ułożyli fragmenty opowieści o powstawaniu czekolady w odpowiedniej kolejności, tak aby utworzyły całą historię. Następnie wspólnie sprawdźcie, czy ułożony przez nich opis produkcji czekolady jest prawidłowy, np. poprzez odczytywanie kolejnych fragmentów na zmianę przez grupy.
Podziel czekoladę
Powiedz uczniom, że teraz będą mieli za zadanie podzielić czekoladę pomiędzy ludzi, którzy pracowali przy jej produkcji i sprzedaży. Poproś, aby na podstawie ułożonego wcześniej opisu produkcji czekolady zastanowili się, komu zawdzięczamy to, że możemy rozkoszować się smakiem czekolady. Ważne jest, aby po tej rozmowie uczniowie rozumieli, za co odpowiadają (za co dostają zapłatę) rolnicy uprawiający kakao, przewoźnicy transportujący je statkami do Europy, firmy przetwarzających je w fabrykach na czekoladę, producenci czekolady oraz placówki handlowe czerpiące zyski ze sprzedaży gotowych produktów. W trakcie omawiania osób zaangażowanych w produkcję i sprzedaż czekolady wypisz je na tablicy.
Każdej z grup wręcz wydrukowaną tabliczkę czekolady (załącznik nr 3) oraz karteczki z nazwami i krótkimi opisami ludzi z każdego etapu produkcji i sprzedaży (załącznik nr 4). Wyjaśnij, że koszt czekolady to 2,90 zł, z czego 50 gr to podatek VAT, a 2,40 zł to kwota, którą należy podzielić pomiędzy osoby zaangażowane w produkcję i sprzedaż. Na potrzeby zajęć uznajmy, że jedna kostka jest warta 10 gr. Poproś grupy, aby to 2,40 zł, czyli 24 kostki rozdzieliły (wycinając kostki przy użyciu nożyczek) pomiędzy tych, który brali udział w produkcji i sprzedaży czekolady. Uczniowie powinni oszacować, jaka część pieniędzy za tabliczkę czekolady ich zdaniem należy się danym osobom za wykonaną pracę i na pokrycie kosztów tej pracy (np. zakup surowców i urządzeń, wynagrodzenie pracowników, ubezpieczenia itp.).
Uwaga: tę część możesz poprowadzić także w inny sposób. Zamiast pracy w grupie możesz zaproponować uczniom dyskusję na forum całej klasy. W tym celu podziel uczniów na 5 grup (zgodnie z rolami z załącznika nr 4), przygotuj jedną dużą czekoladę pociętą na kostki i rozłóż w widocznym miejscu. Poproś uczniów, aby w toku dyskusji ustalili, ile kostek powinno przypaść poszczególnym grupom. Możesz również narysować na tablicy tabelę, w której będziesz w toku dyskusji zapisywać oczekiwania kolejnych grup. Wyjaśnij uczniom, że ich koszty nie mogą przekroczyć 2,40 zł (+50 gr VAT).
Gdy wszystkie papierowe czekolady zostaną podzielone (lub ustalony będzie ostateczny podział będący efektem dyskusji), zapisz na tablicy przybliżony podział przychodów:
Jedna kostka to 10 gr, koszt całej czekolady 2,40 + 50 gr VAT
• Przychód rolnika: 10 gr (jedna kostka)
• Przychód firmy transportowej: 40 gr (4 kostki)
• Przychód przetwórcy: 60 gr (6 kostek)
• Przychód właściciela marki: 50 gr (5 kostki)
• Przychód sklepu: 80 gr (8 kostek)
Poproś, żeby uczniowie porównali ten podział z własnym. Czy ich zdaniem podział z tablicy jest sprawiedliwy? Czy wszyscy otrzymują taką zapłatę, na jaką zasługują?
Produkcja czekolady to bardzo opłacalny biznes, z którego międzynarodowe koncerny czerpią bardzo duże zyski, niestety kosztem milionów rolników produkujących kakao. Znakomita większość zysków z produkcji czekolady pozostaje w krajach Globalnej Północy, podczas gdy wielu producentów kakao i pracowników plantacji w krajach Globalnego Południa żyje za mniej niż 1,25 dolarów dziennie, czyli poniżej progu skrajnego ubóstwa. Producenci kakao średnio otrzymują około 6% ceny, którą konsumenci w krajach bogatych płacą za czekoladę (w 1980 roku ich udział wynosił prawie trzy razy tyle, ok. 16%). Poproś, aby uczniowie zastanowili się, z czego to może wynikać. Opowiedz uczniom o problemach i niesprawiedliwości związanej z produkcją czekolady i słodyczy czekoladowych (skorzystaj z dodatkowych materiałów informacyjnych zamieszczonych pod scenariuszem). Zwróć uwagę nie tylko na niesprawiedliwy podział zysków z produkcji czekolady, ale także na warunki pracy oraz pracę dzieci (w tym niewolniczą). Przy zbiorach pracuje 14 milionów robotników, dla których jest to jedyne źródło utrzymania, Światowa Organizacja Pracy szacuje, że ponad 215 milionów dzieci jest wykorzystywanych do pracy przymusowej (www.ekonews.com.pl/pl/0,243,9918,produkcja_czekolady_bez_wyzysku_dzieci.html).
Przypomnij, że czekolada, bombonierki, pralinki czy cukierki związane są zwykle z miłymi chwilami w życiu. Najwięcej słodyczy kupowanych jest w okresie świątecznym oraz przy okazji walentynek, czekoladki są popularnym upominkiem urodzinowym, imieninowym, dajemy je jako podziękowanie. Gdy mamy świadomość, w jakich warunkach kakao zostało wyprodukowane, smak czekolady zaczyna się wydawać bardziej „gorzki”.
Wyjaśnij uczniom, że sytuacja nie jest beznadziejna, i mamy wybór, jaką czekoladę kupimy. Możemy kupić czekoladę, która wspiera producentów kakao. Czekoladę, przy produkcji której nie pracowały dzieci, a pracownicy pracowali w bezpiecznych warunkach i otrzymali godziwe wynagrodzenie. Jest to czekolada opatrzona certyfikatem Sprawiedliwego Handlu. Pokaż uczniom znak FairTrade (załącznik nr 6) i opowiedz o zasadach sprawiedliwego handlu (informacje na ten temat znajdziesz w prezentacji z e-learningu oraz na końcu scenariusza).
Czekolada to nie wszystko
W kolejnej części powiedz uczniom, że czekolada nie jest jedynym certyfikowanym produktem. Zapytaj, jakie jeszcze produkty mogłyby, według nich, posiadać znak Sprawiedliwego Handlu. Następnie każdej z grup wręcz kartkę ze zgadywanką (załącznik nr 5). Ich zadaniem będzie odgadnięcie, jakiego produktu dotyczy wylosowany przez nich opis.
Wariant I: Kiedy wszyscy będą wiedzieli, na jaki produkt trafili, rozdaj uczniom duże arkusze papieru oraz kredki/flamastry/farby, i poproś, aby narysowali plakat zachęcający do kupowania produktów ze znakiem Sprawiedliwego Handlu na podstawie produktu, który wylosowali. Uczul ich, żeby podczas rysowania zwrócili szczególną uwagę na wytłumaczenie odbiorcom reklamy, dlaczego powinni kupować produkty akurat z tym certyfikatem (co im to daje, co daje to producentom tych produktów). Daj uczniom 15–20 minut na narysowanie plakatów. Następnie niech każda grupa opowie reszcie klasy, co i dlaczego narysowała na swoim plakacie.
Wariant II: Kiedy wszyscy będą wiedzieli, na jaki produkt trafili, poproś uczniów, aby przygotowali krótką scenkę przedstawiającą spot reklamowy zachęcający do kupowania produktów ze znakiem Sprawiedliwego Handlu na podstawie produktu, który wylosowali. Najpierw jednak wspólnie zastanówcie się, z jakich elementów składa się spot reklamowy. Podpowiedz uczniom, że mogą ułożyć krótki wierszyk/piosenkę, który/którą zaprezentują, lub użyć kartek do narysowania różnych planszy, za pomocą których będą mogli w bardziej przejrzysty sposób zaprezentować różne treści. Przypomnij, że dobra reklama powinna mieć krótki przyciągający uwagę slogan reklamowy, który powinien zapadać w pamięć odbiorców. Daj im 10–15 minut na przygotowanie scenek. Następnie niech każda grupa zaprezentuje swoją scenkę przed resztą klasy.
Praca domowa
Poproś uczniów, aby przy najbliżej wizycie w sklepie zwrócili uwagę, czy w tym miejscu można dostać produkty ze znakiem Sprawiedliwego Handlu.
Informacje dodatkowe dla nauczyciela
Gorzki smak czekolady
„Choć większość osób lubi czekoladę, niewiele uwagi poświęca się kiepskim warunkom produkcji jej podstawowego składnika – kakao. Uprawy kakaowca zlokalizowane są w wąskim pasie przy równiku – w 30 krajach strefy tropikalnej Afryki, Ameryki Łacińskiej i Azji. Praca przy uprawie kakao od późnych lat 80. związana jest z biedą właścicieli farm i ich rodzin, wyzyskiem pracowników, wykorzystywaniem pracy dzieci, degradacją środowiska naturalnego.
Od ziarenka do tabliczki
Kakaowiec właściwy (Theobroma cacao) to gatunek drzewa rodzącego cenne ziarna, z których produkowane jest kakao. Roślina pochodzi z Ameryki Południowej, dokładnie z górnej Amazonii, ale obecnie uprawiana jest w pasie tropikalnym Ameryki, Azji i Afryki. Dosłowne tłumaczenie łacińskiej, nadanej przez Linneusza nazwy oznacza „napój bogów”, co nawiązuje do prekolumbijskich wierzeń indiańskich o boskiej genezie drzewa. Uprawa kakao jest silnie uzależniona od pracy ludzkich rąk. Kakaowiec owocuje przez cały rok, jednocześnie na jednym drzewie mogą znajdować się kwiaty i dojrzałe owoce wyrastające z pnia, jak i gałęzi drzewa. Owoce zawierają 20–30 ziaren pogrążonych w białym słodkim miąższu. W ciągu roku z jednego drzewa otrzymuje się pół kilograma kakao. Z dojrzałych, ściętych i lekko sfermentowanych owoców kakaowca wydobywane są ziarna, które następnie poddawane są procesom fermentacji, suszenia, czyszczenia i pakowania. Potem ziarno trafia od rolników na eksport do krajów-producentów czekolady. Kolejne procesy, jakie przechodzą ziarna kakaowca, to prażenie i mielenie. W ich wyniku powstaje miazga kakaowa, która dalej w procesie tłoczenia zamienia się w masło kakaowe i suchy proszek. Otrzymane produkty używane są nie tylko do produkcji czekolady, ale także w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym.
Tanie ziarno kakaowe i droga czekolada
70% światowych upraw kakao zlokalizowanych jest w czterech krajach Afryki zachodniej: Wybrzeżu Kości Słoniowej (36% światowej produkcji), Ghanie (20%), Nigerii (ok. 5%) i Kamerunie (ok. 5%). Kraje-producenci kakao spoza Afryki to Indonezja (11%), Brazylia (5%) i Ekwador (5%). 90% produkcji to niewielkie rodzinne farmy nieprzekraczające 5 ha. Uprawa kakao jest podstawowym źródłem dochodu dla 5,5 miliona małorolnych farmerów i zapewnia przeżycie 14 milionom pracowników wiejskich i ich rodzinom z krajów Globalnego Południa. Tymczasem światowy rynek czekolady (w tym handlu kakao) jest zdominowany przez kilka wielkich koncernów. Podczas gdy walczą one o coraz większe wpływy i coraz większe zyski (sięgające obecnie 70% ceny każdej tabliczki czekolady), to farmerzy ponoszą koszty coraz mniej sprawiedliwego podziału zysków, otrzymując jedynie niewielki procent (np. 6,4% w Ghanie, 5,7% na Wybrzeżu Kości Słoniowej, dla porównania w latach 80. stanowiło to 16%). W tym samym czasie, gdy rynek czekoladowy osiąga zyski rzędu 80 miliardów dolarów rocznie, ceny ziaren kakao niezmiennie od końca lat 80. maleją, co w połączeniu ze wzrostem kosztów uprawy skutkuje spadkiem przychodu, a tym samym niestabilnością ekonomiczną i zubożeniem milionów drobnych rolników. Farmerzy muszą borykać się nie tylko z zarazą, suszą, chorobami upraw czy niestabilnością polityczną własnego kraju, które to wpływają na ceny kakao, ale także ze spekulantami. Wielcy giganci handlu ziarnem kakaowym mają możliwość kształtowania cen kakao kontrolując poziom sprzedaży. Wykorzystują przy tym długą żywotność ziarna, które przechowują w magazynach. Rolnicy nie mogą sobie pozwolić na coś podobnego z uwagi na konieczność osiągnięcia przychodu ze sprzedaży ziaren i niemożność przechowania ziarna w warunkach tropikalnych.
Jakie problemy rodzi taki układ
Zubożenie rolników prowadzi do kolejnych problemów natury społecznej i ekologicznej. Rolnicy nie są w stanie zapewnić swoim pracownikom godziwej płacy, zakwaterowania w ludzkich warunkach, wyżywienia i opieki zdrowotnej. W celu redukcji kosztów powszechne stało się także wykorzystywanie pracy dzieci (z efektami ubocznymi: porwaniami i handlem dziećmi, a także pracą przymusową). Obecnie szacuje się, że nawet do 2 milionów dzieci pracuje na farmach kakaowych w Zachodniej Afryce. Część z nich wykonuje bardzo niebezpieczne prace, nierzadko skutkujące uszkodzeniami ciała. Dodatkowo praca pozbawia je prawa do edukacji. Z powodu niskich przychodów rolnicy zmuszeni są także poszerzać swoje uprawy często kosztem lasów deszczowych. Źle zaplanowana uprawa skutkuje szybką degradacją gleby, a także koniecznością używania nawozów i pestycydów. Szacuje się, że straty z powodu złego utrzymania upraw sięgają nawet 40% zbiorów. Dodatkowo rolnicy często są zmuszeni zrezygnować z innych upraw i skupić się jedynie na uprawie kakao, co dodatkowo skutkuje obniżeniem bioróżnorodności.
Rolnicy są liczną, ale nie mającą żadnej mocy grupą na rynku kakao. Często są bardzo słabo zorganizowani i nie mają pojęcia o możliwościach zrzeszania się. Dodatkowo są słabo poinformowani na temat rynku kakao i brak im podstawowej wiedzy z dziedziny ekonomii. Innym problemem jest nieumiejętne prowadzenie własnych farm. Dlatego są zmuszeni sprzedawać swoje zbiory na warunkach dyktowanych przez pośredników.
Co można zrobić
Twórcy kampanii Make Chocolate Fair! (Uczyń czekoladę sprawiedliwą!) stawiają sobie za cel zaktywizowanie ludzi do zebrania 100 tys. podpisów pod petycją, która ma doprowadzić do wyegzekwowania na czekoladowych koncernach:
• zagwarantowania godnej płacy dla rolników i pracowników farm kakaowych;
• respektowania praw człowieka i praw pracowniczych w całym łańcuchu produkcji kakao i odrzucenia wykorzystywania pracy dzieci;
• zwiększenia możliwości rolników kakao do tworzenia zrównoważonych i zróżnicowanych upraw;
• przyjęcia niezależnej certyfikacji i systemu monitoringu.
Twórcy kampanii Make Chocolate Fair! twierdzą, że należy promować zmiany w międzynarodowych relacjach handlowych. Uważają, że to na głównych graczach rynku czekolady ciąży odpowiedzialność za poprawę społecznych i ekologicznych skutków produkcji kakao. Kupowanie czekolady pochodzącej ze Sprawiedliwego Handlu jest dobrą alternatywą. Niemniej czekolada Fairtrade ma wciąż bardzo mały udział w światowym rynku.
Dlatego namawiamy do podpisania petycji do koncernów produkujących czekoladę (http://makechocolatefair.org/#main-content). Ma ona na celu wskazanie korporacjom drogi wzięcia odpowiedzialności za poprawę życia i warunków pracy rolników i ich pracowników oraz za zmiany w sposobie uprawy (na bardziej różnorodną i zrównoważoną). Więcej informacji na stronie: http://www.makechocolatefair.org”
źródło: Agata Tkaczyk, Gorzki smak czekolady, www.ekonsument.pl/a66738_gorzki_smak_czekolady.html
Big Chocolate
„Znaczna część popytu na kakao znajduje się w rękach zaledwie kilku przedsiębiorstw. Głównymi graczami na tym rynku są firmy Mars, Cadbury, Néstle oraz The Hershey Company. Spółki te, pejoratywnie określane mianem Big Chocolate (w analogii do Big Oil i Big Tobacco), zmonopolizowały rynki w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii i wielu innych krajach. Ich duży udział w rynku jest zasługą głównie niskich cen, oferowanych przez Wielką Czwórkę swoim klientom. (…) Wokół rynku kakao powstało wiele kontrowersji – zwłaszcza związanych z niewolniczą pracą dzieci na plantacjach surowca. Handel niewolnikami kwitnie głównie w krajach afrykańskich, takich jak Nigeria, Wybrzeże Kości Słoniowej, Mali i Ghana. Po raz pierwszy naświetlono ten problem w raporcie UNICEF w 1998 roku. Przełomem miał być rok 2001, kiedy to kilka firm – ważnych producentów wyrobów czekoladowych – zobowiązało się do wyeliminowania najgorszych form niewolnictwa w swoich łańcuchach dostaw. Postanowienia tzw. Protokołu Harkina-Engela (znanego też pod nazwą Cocoa Protocol) obejmowały w szczególności umożliwienie certyfikowania produktów, które powstały bez udziału niewolniczej pracy. Plany oznaczania niektórych wyrobów czekoladowych etykietą slave-free spełzły jednak na niczym, ponieważ postanowień Protokołu Harkina-Engela nie dotrzymano do dziś, mimo że już dwukrotnie ustalano ostateczny termin (na 2005 rok, a następnie na 2008 rok). Zresztą, nawet gdyby etykieta slave-free istniała, to obecnie i tak prawdopodobnie żaden produkt by na nią nie zasługiwał.
Problem dzieci pracujących niewolniczo na plantacjach kakao (często tylko w zamian za jeden posiłek dziennie) jest niezwykle niewygodny dla firm-gigantów w tej branży. Duże przedsiębiorstwa przetwórcze i cukiernicze niejednokrotnie były oskarżane o przymykanie oka na ten niechlubny proceder – i trudno się temu dziwić. Konkurencyjność Big Chocolate polega bowiem na oferowaniu klientom niskich cen wyrobów czekoladowych – a ich utrzymanie jest możliwe m.in. dzięki wykorzystaniu taniej siły roboczej na plantacjach kakao”.
Źródło: Dorota Sierakowska, Rynek kakao: słodko – gorzki biznes [w:] „Trend. Magazyn o sztuce inwestowania”, 10 marca 2009, http://www.gazetatrend.pl/artykuly/125-rynek-kakao--slodko-gorzki-biznes
Sprawiedliwy Handel
Sprawiedliwy Handel (Fair Trade) to partnerstwo handlowe oparte na dialogu, przejrzystości i szacunku, które dąży do większej równości w handlu międzynarodowym. Przyczynia się do zrównoważonego rozwoju przez oferowanie lepszych warunków handlowych i ochronę praw marginalizowanych producentów i pracowników najemnych szczególnie na ubogim Południu. Organizacje Sprawiedliwego Handlu (wspomagane przez konsumentów) są aktywnie zaangażowane we wspieranie producentów, podnoszenie świadomości i kampanie na rzecz zmian zasad i praktyk konwencjonalnego handlu międzynarodowego.
Zasady sprawiedliwego handlu:
• Uczciwa cena
• Sprawiedliwe płace i odpowiednie warunki socjalne
• Dążenie do niezależności
• Zmniejszanie liczby pośredników
• Świadomość konsumentów
• Ochrona środowiska
Istotą Sprawiedliwego Handlu jest przestrzeganie poniższych standardów zarówno przez firmy i organizacje producenckie z Południa, jak i nabywców (importerów) z krajów rozwiniętych. Fair Trade gwarantuje producentom między innymi:
• Uczciwe ceny, dzięki którym drobni rolnicy i wytwórcy rękodzieła mogą pokrywać koszty produkcji, utrzymywać rodziny i opłacać edukację dzieci.
• Partnerskie praktyki handlowe w postaci długoterminowych kontraktów, przedpłat i krótkich terminów płatności.
• Premie finansowe, czyli dodatkowe fundusze na rozwój lokalnych społeczności, wykorzystywane do tworzenia potencjału przetwórczego, budowy studni, punktów opieki medycznej, doprowadzania elektryczności itp.
• Godne warunki socjalne, takie jak bezpieczne warunki pracy, zakaz pracy niewolniczej i pracy dzieci.
• Demokratyczne i transparentne mechanizmy podejmowania decyzji w organizacjach producenckich.
• Dbałość o środowisko poprzez zachęcanie do stosowania naturalnych metod produkcji i ograniczania agrochemii.
Więcej informacji na temat Sprawiedliwego Handlu znajdziesz tutaj:
• Materiały udostępnione na stronie Koalicji Sprawiedliwego Handlu: http://www.fairtrade.org.pl/s1_co_to_jest_sprawiedliwy_handel_fair_trade.html
• Sprawiedliwy Handel – prezentacja Koalicji Sprawiedliwego Handlu: http://www.fairtrade.org.pl/materialy/publ_20_paszewska_w_jrok_zaaw_102008ppt.ppt
• Znaczenie i użycie znaku Fairtrade: http://www.info.fairtrade.net/info-mark.0.html?&L=3
• Strona Polskiego Stowarzyszenia Sprawiedliwego Handlu „Trzeci Świat i My”: http://www.sprawiedliwyhandel.pl/web/guest/o-sprawiedliwym-handlu/-/asset_publisher/tT3C/content/kryteria-sprawiedliwego-handlu
• Film Sprawiedliwy smak kawy. Fair Trade w Polsce: http://www.metacafe.com/watch/5957126/sprawiedliwszy_smak_kawy_fair_trade_w_polsce/
• Film Grupy eFTe eFTe radzi – Fair Trade: http://vimeo.com/3265349
Bibliografia
• Produkcja czekolady – od ziarna do rozkoszy w 10 krokach, http://www.lechocolat.pl/sc/gr-3/id-5/produkcja--czekolady.html
• Lista produktów Faitrade, http://www.info.fairtrade.net/info-products.0.html?&L=3
• Popławski B., Szeniawska K., Gorzka czekolada, Polska Akcja Humanitarna, Warszawa 2013
• Co to jest Sprawiedliwy Handel, http://www.fairtrade.org.pl/s1_co_to_jest_sprawiedliwy_handel_fair_trade.html
• Sprawiedliwy Handel, Prezentacja Koalicji Sprawiedliwego Handlu, http://www.fairtrade.org.pl/materialy/publ_20_paszewska_w_jrok_zaaw_102008ppt.ppt
• Znaczenie i użycie znaku Fairtrade, http://www.info.fairtrade.net/info-mark.0.html?&L=3
• Kryteria Sprawiedliwego Handlu, http://www.sprawiedliwyhandel.pl/web/guest/o-sprawiedliwym-handlu/-/asset_publisher/tT3C/content/kryteria-sprawiedliwego--handlu
• Słodka czekolada skrywa gorzką prawdę, http://www.polskieradio.pl/42/273/Artykul/783023,Slodka-czekolada-skrywa-gorzka-prawde
• Kakao, http://www.konsumenci.org/sh/index.php/sprawiedliwy-koshyk/kakao
• Wszystko o rynku kakao, http://www.efixdm.pl/C/dwn/ae/Cocoa.pdf
• Gdzie produkuje się najwięcej kakao?, http://www.prognostic.pl/-/gdzie-produkuje-sie-najwiecej-kakao-
• Technologia czekolady, http://www.slawomirgolaszewski.republika.pl/Czekolada/Produkcja/produkcja.htm
• Kakao – surowiec zesłany przez bogów, http://www.surowce-naturalne.pl/strona/kakao-%E2%80%93-surowiec-zeslany-przez-bogow
• Produkcja kakao a praca dzieci, http://www.konsumenci.org/sh/index.php/sprawiedliwy-koshyk/kakao/produkcja-kakao-a-praca-dzieci/
• Produkcja czekolady, http://www.milka.com.pl/strona--glowna/o-marce/produkcja-czekolady
• Rynek kakao: słodko – gorzki biznes, http://www.gazetatrend.pl/artykuly/125-rynek-kakao-slodko-gorzki-biznes
• Czekolada – proces produkcji, wady i przyczyny ich powstawania, http://www.nutrilife.pl/index.php?art=91
• Od ziarna kakaowca do czekolady czyli proces produkcji, http://czekollada.fm.interia.pl/strona7.htm
• Produkcja czekolady bez wyzysku dzieci, http://www.europarl.europa.eu/news/pl/news-room/content/20120313IPR40727/html/Produkcja-czekolady-bez--wyzysku-dzieci