3R – Rozszyfruj Eko-skrót

Cele:
Po zajęciach uczestnicy:
1. Wiedzą, jaki wpływ na stan środowiska mają składowiska odpadów.
2. Znają sposoby zapobiegania powstawaniu zbyt dużej ilości odpadów.


Metody i formy pracy: praca w podgrupach, praca indywidualna, analiza i interpretacja
informacji, filmiki edukacyjne, dyskusje na forum grupowym

Pojęcia kluczowe: odpad, segregacja odpadów, zasada 3R – reduce, reuse, recykle

Materiały: kartki flipchart, markery, kredki, długopisy, kartki typu postit, taśma malarska,
worek naśmieci, kosz na śmieci, filmy:
„How to destroy the Word. Rubbish”, http://www.youtube.com/watch?v=u0OQPVy0S1o
oraz
„Segregujemy śmieci” http://www.youtube.com/watch?v=qbwj-D84tSk
oraz
film Stowarzyszenia eFTe o segregacji śmieci:
http://www.youtube.com/watch?v=CZIZuo811es

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie
Przywitanie uczestników
Przedstawienie się prowadzących
Przedstawienie celów i programów warsztatu
Przedstawienie się uczestników wg schematu: Mam na imię…najczęściej wyrzucam do kosza…
Ustalenie zasad pracy na warsztacie – spisanie kontraktu

2. Co może doprowadzić do zniszczenia świata?
Dzielimy osoby uczestniczące na podgrupy trzyosobowe. Każda z nich otrzymuje kartkę
flipchart oraz markery. Zadaniem uczestników jest wymyślenie i opisanie/narysowanie swoich pomysłów „Co może doprowadzić do zniszczenia świata?”.

Każda podgrupa prezentuje na forum swój pomysł.
Po prezentacjach prowadząca informuje, że jednym ze sposobów, w jaki ludzie mogą zniszczyć świat jest czynność, którą każdy z nas wykonuje każdego dnia kilkakrotnie.

Prezentujemy film „How to destroy the Word. Rubbish”:
http://www.youtube.com/watch?v=u0OQPVy0S1o

Po filmie pytamy grupę: Jakie refleksje wzbudził w was ten film edukacyjny? Co nam mówi?

3. Co to jest odpad?
Stawiamy na środku sali kosz na śmieci, wkładamy do niego czysty worek na śmieci (można
to zrobić przed zajęciami). Prosimy, aby każda osoba uczestnicząca wzięła do ręki jakiś
przedmiot. Pytamy kolejno wszystkich o to, co trzymają w dłoni: „Co to jest?”. Następnie,
prosimy o wrzucenie tego przedmiotu do kosza na śmieci. Zadajemy kolejno każdej osobie
pytanie: „A teraz co to jest?” W ten sposób zaczynamy dyskusję na temat tego, co to są
śmieci/ odpady?
W wyniku rozmowy uczestnicy/uczestniczki powinni zapamiętać, że odpadem jest każda
rzecz, substancja, materiał, który jest już nam niepotrzebny. Coś co miało dla nas jakąś
wartość, w szybki sposób może stać się odpadem.

4. Odpady/śmieci - ile ich produkujemy i co się z nimi dalej dzieje?
Rozkładamy pośrodku kręgu worek na śmieci. Prosimy, aby każda osoba uczestnicząca
napisała na kartce postit wszystko, co wyrzucił do kosza w ciągu ostatnich 24 h. Prosimy
o dobre zastanowienie się i wypisanie dokładnie wszystkiego oraz wyraźne pismo, ponieważ
będziemy jeszcze pracować z tymi postitami.
Każdy/każda, kto wypisze swoje „śmieci” z ostatnich 24 h, nakleja postit na worek od śmieci.

Następnie prosimy, aby grupa podała nam produkty, który nie potrzebuje opakowania, który z czasem staje się odpadem (np. chleb, owoce, warzywa, jeśli nie kupujemy ich na opakowanych/na tacce i używamy torebek materiałowych) aż do wyczerpania pomysłów. Wszystkie podane przykłady zapisujemy na tablicy/flipcharcie.
Zwracamy uwagę na fakt, że coraz trudniej znaleźć jakąkolwiek rzecz w sklepie, która nie
wymaga opakowania. Można tutaj też zapytać grupę o rolę opakowań – to, że są one m.in.
nośnikiem reklamy. Ogromnym problemem dzisiejszego świata są śmieci i fakt, że każdy
człowiek produkuje ich coraz więcej, przykładowo każdy Polak produkuje średnio w ciągu
roku 320 kg śmieci.
Zadajemy pytania grupie:
Co się dzieje dalej z odpadkami? Co ludzie robią ze śmieciami? Gdzie trafiają?
Odpowiedzi zapisujemy na kartkach/postitach dorysowując obok wyrazów strzałki,
kartki/postity rozkładamy dookoła worka ze śmieciami.
(przykładowe odpowiedzi: kosz na śmieci, wysypisko śmieci, dzikie wysypiska – lasy,
zakopywanie śmieci, wyrzucanie do rzek, spalanie śmieci)

Następnie zadajemy pytania grupie:
Co potem dzieje się ze śmieciami?
Odpowiedzi zapisujemy na kartkach/postitach dorysowując obok wyrazów strzałki,
kartki/postity rozkładamy dookoła wcześniej rozłożonych kartek wokół worka na śmieci.
(przykładowe odpowiedzi: rozkładają się wiele lat, są segregowane, recykling,
zanieczyszczają powietrze – wdychamy je, dostają się do gleby, dostają się do wód
gruntowych, zanieczyszczają zbiorniki wodne, są zjadane przez zwierzęta)
Pozytywne działania związane z dystrybucją śmieci (segregowanie, recykling) zapisujemy
zielonym markerem pozostałe czerwonym markerem.

Podsumowujemy tą część zajęć mówiąc, że wyrzucając śmieci, często mamy poczucie, że „mamy je z głowy” tym, czasem odpady nie umiejętnie zagospodarowane (wyrzucone do lasów, spalane) w ten, czy inny sposób wracają do nas. Problem śmieci to jeden z głównych problemów naszych czasów, w tym problem każdego/ każdej z nas, ponieważ każdy/każda śmieci produkuje i na każdego/każdą one oddziałują.

5. Nauka segregowania śmieci
Informujemy osoby uczestniczące, że jedną z podstawowych metod racjonalnego radzenia
sobie z odpadami jest ich segregowanie. Nie jest to czynność prosta, wymaga ona wiedzy.
Przy czym, należy pamiętać, że od 1 lipca 2013 weszła ustawa, która nakazuje segregowanie
śmieci w każdym gospodarstwie domowym.

Prezentujemy film: Segregujemy śmieci
http://www.youtube.com/watch?v=qbwj-D84tSk
Zwracamy grupie uwagę, aby uważnie oglądała film, bo informacje z niego będą potrzebne.
Dzielimy uczestników na 3 podgrupy. Każda podgrupa otrzymuje flipchart, kolorowe
flamastry, kredki oraz karteczki postit, na których członkowie/członkinie podgrupy zapisali
śmieci, które wyrzucili w ciągu ostatnich 24 godzin (Ćwiczenie 4) . Zadaniem każdej podgrupy jest narysowanie tylu rodzajów pojemników na śmieci ile uważają za konieczne oraz rozdzielenie odpadów z karteczek postit między narysowane pojemniki.
Prosimy, aby wykorzystali wiedzę z filmu, ale także swoją własną, ponieważ nie wszystkie
informacje dotyczące segregacji śmieci zostały zawarte w filmie.
Następnie sprawdzamy „segregację śmieci” każdej podgrupy na forum. Informujemy, że jeśli
nie wiemy gdzie wrzucić dany śmieć, to możemy poszukać porad w Internecie, ale także na
stronie urzędu gminy.
Pytamy uczestników o ich doświadczenia, opinie dotyczące z segregacji śmieci. Pytamy, co
oni mogą zrobić, by szerzyć ideę segregowania śmieci wśród swoich najbliższych.
Pokazujemy film Stowarzyszenia Efte o segregacji śmieci:
http://www.youtube.com/watch?v=CZIZuo811es6. 3R - ekoskrót
Rysujemy na tablicy/flipcharcie hasło
3 R
REDUCE – Unikaj, Ogranicz
REUSE – Użyj, Wykorzystaj ponownie
RECYKLE – Utylizuj, recyklingu
Mówimy, że zasada 3R, to metoda na racjonalne zarządzanie odpadami. Prosimy osoby
uczestniczące, aby podały swoje pomysły – o co może chodzić w rozwinięciu/ rozumieniu
każdego z podanych haseł.
Pomysły zapisujemy na tablicy/flipcharcie.
Następnie tłumaczymy zasadę 3R:
Zasada 3R: Reduce, Reuse, Recycle, promuje zdrowy dla środowiska styl życia, konsumpcji
dóbr i traktowania odpadów.
Spolszczone: zasada 3 U: Unikaj kupowania zbędnych rzeczy, Użyj powtórnie, Utylizuj.
Pierwszy czasownik (ogranicz) przypomina o możliwości zmniejszenia ilości generowanych
odpadów poprzez ograniczenie konsumpcji niepotrzebnych produktów – unikaj kupowanie
zbędnych lub niepotrzebnych rzeczy, unikaj towarów nadmiernie opakowanych
(niepotrzebnie nadmiernie opakowanych).

Drugi (użyj ponownie) przypomina o możliwości powtórnego wykorzystania produktów
powszechnie uznanych za jednorazowe, co zmniejsza skalę zanieczyszczeń środowiska,
powstałych zarówno wskutek efektów ubocznych produkcji jak i akumulacji śmieci. Odnosi
sie do propozycji ponownego, wielokrotnego wykorzystania towarów, czasem w zupełnie
nowym przeznaczeniu.
Trzeci czasownik (oddaj do odzysku / recykluj) mówi co należy zrobić w sytuacji, gdy nie można zrezygnować z produktu, a powstałego z niego odpadu nie da się wykorzystać ponownie: należy go wrzucić do odpowiedniego pojemnika celem ponownego wykorzystania w produkcji. Kolejność czasowników nie jest w tym zwrocie przypadkowa. Największe korzyści dla środowiska niesie ograniczanie nadmiernej konsumpcji oraz wielokrotne użycie – czyli jak najpóźniejsze uznanie produktu za odpad.
Wreszcie ich racjonalne przetwarzanie pomaga ograniczyć obciążenia środowiska związane
z pozyskaniem produktu z surowców pierwotnych i wspomnianą wcześniej akumulacją
śmieci.
Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Zasada_3R

Rozmawiamy z grupą na temat możliwości wdrożenia 3R, w ich codzienne życie, pomysły
spisujemy na flipchart.

7. Zakończenie
Dziękujemy osobom uczestniczącym za pracę na zajęciach i prosimy, aby każdy/każda
podał/-a jedną zmianę jaką chce wprowadzić w swoje codzienne życie, która dotyczy
zapobieganiu powstawania zbyt dużej ilości odpadów.