„Afganistan – Polska”. Praktyczna realizacja celów edukacji wielo- i międzykulturowej
1
Poziom edukacyjny: szkoła podstawowa
Etap edukacyjny: edukacja wczesnoszkolna (klasy I–III)
Temat zajęć: Świat i ja. Poznaję życie i zwyczaje Afganek i Afgańczyków – cz. druga
Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne (90 min).
Cele zajęć:
Cel ogólny:
Uczeń/uczennica ma świadomość podobieństw i różnic pomiędzy Polską, Polakami i Polka- mi a Afganistanem, Afgańczykami i Afgankami; odnosi się do poruszanej problematyki ze zrozumieniem i tolerancją.
Cele szczegółowe:
Uczeń/uczennica:
– Zna podstawowe informacje o Afganistanie i Polsce (zna symbole narodowe Afganistanu i Polski, potrafi wskazać oba kraje na mapie świata).
– Wie, jak wygląda życie jej/jego rówieśników i rówieśniczek w Afganistanie.
– Dostrzega podobieństwa pomiędzy sobą a swoimi rówieśnikami/rówieśniczkami z Afganistanu.
– Rozumie wartość przyjaźni i współpracy.
– Wykazuje postawę tolerancji wobec osób różniących się od niego/niej kulturą, językiem, religią, środowiskiem życia.
Metody i formy pracy:
Metody:
– metody asymilacji wiedzy: pokaz, opis, wyjaśnienie, pogadanka,
– metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy: gra dydaktyczna, problemowa,
– metody praktyczne: ćwiczebna, realizacji zadań wytwórczych,
– metody waloryzacyjne: impresyjna, ekspresyjna.
Formy: zbiorowa, grupowa, indywidualna.
Narzędzia niezbędne do realizacji zajęć:
- Rekwizyty potrzebne do wykreowania postaci: prezydenta Polski i króla Afganistanu (np. krawat, marynarka, flaga), babci lub dziadka (np. laska, chusta na głowę), babci lub dziadka, gdy był/a dzieckiem (np. pluszak, zabawki), tekst: "Traktat Przyjaźni" (fragment)
2, tekst: "Babcia Józia i Traktat Przyjaźni"
3, bambusowe tyczki, sznurek (najlepiej dratwa), szary papier, karton, cienki kolorowy papier, ekierka, - Instrukcja wykonania latawca (dla nauczyciela)
4.
Opis przebiegu zajęć:
I. WPROWADZENIE
1. Zadanie ogólne: Wprowadzenie do tematu.
Zadania szczegółowe:
- Dyskusja na temat cech dobrego przyjaciela i wartości przyjaźni oraz tolerancji i współpracy.
- Zapoznanie dzieci z treścią Traktatu Przyjaźni.
- Zaprezentowanie mini przedstawienia teatralnego Traktat Przyjaźni.
Czas trwania: 15 minut
Forma/metoda:
- forma: zbiorowa,
- metoda: pogadanka z elementami dyskusji, metoda ekspresyjna (drama).
Instrukcja:
Edukator/ka pyta dzieci: Kto to jest przyjaciel? Czy warto jest mieć przyjaciela? Jakie cechy waszym zdaniem ma dobry przyjaciel? Po czym poznać, że ktoś jest naszym przyjacielem? Czy ma znaczenie, jaki kolor włosów ma przyjaciel? Czy ma znaczenie, jak się ubiera? Czy ma znaczenie, którą ręką je zupę? Czy ma znaczenie, gdzie mieszka? Czy ma znaczenie, jaki ma kolor skóry? Czy ma znaczenie, ile ma pieniędzy, albo jakie ma zabawki? Jak powinno się traktować przyjaciela? Co to znaczy tolerować drugą osobę? Czy tolerancja jest ważna? Dlaczego? W jaki sposób można pokazać komuś, że się go lubi? A gdy jest to osoba z innego kraju i nie mówi po polsku? Co czujemy, kiedy przyjaciel zrobi nam przykrość albo krzywdę? Czy nadal będziemy go uważać za przyjaciela? Czy można zrobić komuś krzywdę albo przykrość, chcąc zrobić mu przysługę?
Po dyskusji objaśnia dzieciom, że przyjaźń może też istnieć pomiędzy narodami, a Polska od dawna przyjaźni się z Afganistanem. Pokazuje kartę z "Traktatem Przyjaźni"
5. Realizuje z dziećmi mini przedstawienie: "Traktat przyjaźni". Szczegółowy opis przebiegu: Ćwiczenia edukacyjne i animacyjne; zaprojektowane autorskie zabawy, gry.
Materiał dydaktyczny: rekwizyty potrzebne do wykreowania postaci: prezydenta Polski i króla Afganistanu (np. krawat, marynarka, flaga), babci lub dziadka (np. laska, chusta na głowę), babci lub dziadka, gdy był/a dzieckiem (np. pluszak, zabawki), tekst: "Traktat Przyjaźni" (fragment), tekst: "Babcia Józia i Traktat Przyjaźni".
Uwagi: Dyskusja na temat przyjaźni, oprócz walorów edukacyjnych, stanowi wstępną fazę dramy. W fazie wstępnej ważne jest obniżenie napięcia psychicznego i fizycznego, stworzenie odpowiedniej atmosfery psychospołecznej oraz analiza materiału źródłowego, który stanowi punkt wyjścia w dramie
6. Materiał źródłowy stanowią pojęcia dotyczące przyjaźni i tolerancji (wyjaśniane w trakcie dyskusji) oraz fragment „Traktatu Przyjaźni”.
Po zakończeniu dramy ważnym elementem jest wyprowadzanie uczestników i uczestniczki z odgrywanych ról
7. Edukator/ka może to zrobić symbolicznie, czyli zabrać od dzieci stroje, bądź atrybuty odgrywanych postaci. Dodatkowo może używać komunikatów werbalnych.
Istotnym etapem zabawy jest dyskusja, odbywająca się tuż po wyjściu z roli młodych aktorów i aktorek. Stanowi ona ostatni element dramy i w tym przypadku obejmuje ocenę sytuacji i postaci, generalizację, czyli przenoszenie działań z dramy na poziom ogólny, np. zasad i reguł życia w społeczeństwie
8 (np. bycia tolerancyjnym, okazywania szacunku innym).
Traktat został podpisany w 1927 roku. Aby pomóc dzieciom zrozumieć, jak długo oba kraje pozostają w przyjaznych stosunkach, w dramie bierze udział babcia (ponad 90-letnia staruszka), która była w tamtym czasie małą dziewczynką.
Odpowiedzi na pytania: „W jaki sposób można pokazać komuś, że się go lubi? A jak można wyrazić to uczucie, gdy osoba pochodzi z innego kraju i nie mówi po polsku?” pomogą dzieciom grającym Polaków i Polki oraz Afgańczyków i Afganki podczas dramy. Przyjazne nastawienie można wyrazić, np. uśmiechając się, podając sobie ręce, „przybijając piątki”, przytulając się, kłaniając. Jest to też miejsce na podkreślenie istotności uczenia się języków obcych i poznawania różnorodnych kultur. Dzieci mogą zaprezentować swoje umiejętności językowe (np. przedstawić się i przywitać w innym języku).
Istotne podczas tej części zajęć jest kształtowanie przyjaznego nastawienia i tolerancyjnej postawy wobec Polaków (środowisko lokalne), Afgańczyków (środowisko globalne) oraz obcokrajowców (środowisko lokalne i globalne), jak również osób różniących się kulturowo bądź posługujących się innym językiem od uczestnika/uczestniczki zajęć. Warto wskazać, że dziś świat lokalny i świat globalny przenikają się i zarówno Polacy, jak i Afgańczycy żyją nie tylko w Polsce (Polacy) i Afganistanie (Afgańczycy), ale pracują poza krajem pochodzenia, na emigracji, posługują się różnymi językami, podróżują i osiedlają się na różnych kontynentach i w różnych państwach.
II. CZĘŚĆ GŁÓWNA
1. Zadanie ogólne: Wykonanie „Latawców przyjaźni polsko-afgańskiej”.
Zadania szczegółowe:
- Pogadanka o sposobach spędzania wolnego czasu w Polsce i Afganistanie.
- Tworzenie latawców.
- Pogadanka na temat praw fizyki dotyczących latania.
Czas trwania: 60 minut
Forma/metoda:
- forma: zbiorowa, indywidualna,
- metoda: pogadanka, realizacja zadań wytwórczych, wyjaśnienie.
Instrukcja:
Edukator/ka pyta dzieci o ich ulubione formy spędzania wolnego czasu, gry, w jakie grają, zabawy, w jakich uczestniczą. Objaśnia, że w Afganistanie mieszkańcy uwielbiają puszczać latawce. Robią to nie tylko dzieci i młodzież, ale również dorośli.
Prowadzący/-a inicjuje pogadankę o prawach fizyki, które związane są z zabawą latawcami.
Prowadzący/-a proponuje uczennicom i uczniom wykonanie latawców przyjaźni polsko-afgańskiej.
Wskazówki do tego zadania: Instrukcja wykonania latawca
4.
Materiał dydaktyczny: bambusowe tyczki, sznurek (najlepiej dratwa), taśma klejąca, nożyczki, szary papier, klej, bibuła, karton, mazaki, kredki, cienki kolorowy papier, ekierka, instrukcja wykonania latawca.
Uwagi: Wykonanie latawca jest trudne i czasochłonne. Zaleca się, aby edukator/ka uprzednio przygotował/a część elementów, m.in. konstrukcję latawca, aby ułatwić i skrócić czas jego budowy. Prowadzący/-a może wcześniej: uciąć odpowiedniej długości bambusowe tyczki, naciąć nożem końce bambusa, tak by stworzyć „rowek”, na którym zaczepiony zostanie sznurek, uciąć odpowiednią długość dratwy (aby połączyć bambusowe tyczki; na obręcz; ogon; do trzymania). Można też zastosować formę pracy w grupach, co umożliwi sprawniejsze wykonanie zadania.
Uczniowie zdolni mogą wykonywać poszczególne elementy latawca samodzielnie (pod kontrolą prowadzących zajęcia). Podczas przygotowania konstrukcji edukator/ka może wprowadzić pojęcie kąta prostego, pokazując ekierkę i objaśniając pojęcie. Przy użyciu ekierki dzieciom łatwiej będzie odpowiednio ułożyć patyczki bambusowe, a dodatkowo poszerzą one swoje wiadomości. Mogą też za pomocą linijki odmierzyć miejsca połączenia patyczków bambusowych.
Podczas wykonywania latawców prowadzący/-ca może powrócić do kwestii latania. Zapytać dzieci: czy pamiętają, dzięki jakiej sile niektóre przedmioty mogą latać. To dobry moment na uzupełnienie i poszerzenie wiadomości uczniów i uczennic o prawach fizyki związanych z lataniem.
Gotowe latawce mogą stać się jednym z elementów wystawy o Afganistanie.
III. PODSUMOWANIE
1. Zadanie Ogólne: Sprawdzenie poziomu wiedzy, podsumowanie zajęć.
Zadania szczegółowe:
- Wymyślenie przez dzieci 3 pytań z obszaru zaprezentowanych podczas zajęć zagadnień.
- Odpowiedzi dzieci (i ew. prowadzącej/-go) na przygotowane przez innych pytania.
- Wypowiedzi dzieci na temat zajęć.
- Zabawa z latawcami.
Czas trwania: 15 minut.
Forma/metoda:
- forma: zbiorowa, indywidualna lub grupowa,
- metoda: problemowa, pogadanka syntetyzująco-utrwalająca, ćwiczebna.
Instrukcja:
Edukator/ka rozdaje uczennicom i uczniom kartki papieru i długopisy. Prosi, aby każdy napisał 3 pytania sprawdzające wiedzę pozostałych dzieci. Pytania mają dotyczyć treści dwóch bloków zajęć (dziecko zapisuje takie pytania, na które sam/a potrafi odpowiedzieć). Następnie dzieci wymieniają się kartkami i starają się udzielić odpowiedzi na pytania (prezentacje na forum). W przypadku trudności uczestnicy i uczestniczki wspierają się nawzajem i uzupełniają wiedzę kolegów i koleżanek.
Po zakończeniu serii pytań edukator/ka prosi dzieci o wyrażenie opinii na temat odbytych zajęć. Następnie, jeśli to możliwe, wspólnie wychodzą na zewnątrz, by wypróbować latawce i kontynuować zabawę.
Materiał dydaktyczny: kartki papieru, długopisy, latawce.
Uwagi: Zadanie można modyfikować w zależności od poziomu wiedzy i umiejętności uczestników. Dzieci mogą zadawać sobie pytania ustnie bez konieczności ich zapisywania. Uczeń/uczennica zdolna może zadawać pytania edukatorowi/-ce, jeśli pozostali uczestnicy nie potrafią na nie odpowiedzieć lub może sam/a je wyjaśnić na forum grupy.
W przypadku licznej grupy dzieci mogą pracować w zespołach, a nie indywidualnie.
- Pytania problemowe do zajęć:
– Czy powinniśmy tolerować każde zachowanie? Dlaczego tak uważasz?
– Czy znasz przykład zachowań, których nie należy tolerować?
– Co zrobiłbyś/ zrobiłabyś w sytuacji, kiedy twój/twoja kolega/koleżanka byłby/byłaby wyśmiewany/a lub odrzucany/a przez resztę waszych kolegów/koleżanek? Co byś jemu/jej doradził/doradziła? Jak byś zareagował/zareagowała? Co powiedziałbyś/powiedziałabyś reszcie grupy?
– Jak myślisz, dlaczego ludziom czasem trudno jest się porozumieć?
– Co ludzie mogą zrobić, żeby lepiej rozumieć się wzajemnie?
– Jak sądzisz, dlaczego ludzie się kłócą?
– Jakie widzisz problemy, które w dzisiejszym świecie ludzie muszą rozwiązać wspólnie? Dlaczego?
- Ćwiczenia edukacyjne i animacyjne; zaprojektowane autorskie zabawy, gry:
- "Traktat przyjaźni" – miniprzedstawienie teatralne:
Prowadzący/prowadząca prosi ochotnika/ochotniczkę (będzie to narrator) o przeczytanie grupie zapisanych na karcie fragmentów "Traktatu". Pozostałe dzieci zostają podzielone na dwie grupy – grupę Polaków i grupę Afgańczyków. Obie grupy przygotowują swoich przedstawicieli do roli króla Afganistanu i jego pełnomocnika oraz prezydenta Polski z pełnomocnikiem (pomagają im się ubrać, rozdają im mini flagi, itp.). Dodatkowo prowadzący/-a może wyznaczyć dzieci do odgrywania roli babci lub dziadka.
Edukator/ka wyjaśnia zasady. Gdy wszyscy są gotowi, siadają na dywanie. Na środek wychodzi narrator i zaczyna czytać tekst: "Traktat przyjaźni" i "Babcia Józia i Traktat Przyjaźni"
10. Pozostałe osoby przysłuchują się uważnie i oczekują na swoją kolej. Gdy w opowiadaniu będzie o nich mowa, wychodzą na środek i odgrywają („udają”) swoje postaci.
Po zakończeniu przedstawienia dzieci opowiadają o swoich doświadczeniach związanych z opowiedzianą historią. Wyrażają emocje: Jak się czuły w danej roli; czy rozumiały przyjazne gesty obcokrajowców; czy chciałyby spotkać rówieśników: Afgańczyka, Afgankę (osoby grające Polaków i Polki); czy chciałyby poznać bliżej rówieśników: Polaka, Polkę (dzieci grające Afgańczyków i Afganki).
- Załącznik nr 1 - tekst: "Traktat przyjaźni",
- Załącznik nr 2 - tekst: "Babcia Józia i Traktat Przyjaźni",
- Załącznik nr 3 - tekst ze zdjęciami: instrukcja wykonania latawca,
- Załącznik nr 4 - słowniczek pojęć
11,
- Załącznik nr 5 - lista instytucji, organizacji do współpracy w poruszanej tematyce
12,
- Załącznik nr 6 - literatura i netografia
13.