Kalejdoskop potrzeb – świadomy konsument w świecie nadprodukcji

Ekologia – nauka biologiczna badająca wzajemne stosunki między organizmami lub zespołami organizmów a otaczającym je środowiskiem. Zajmuje się ekosystemami, ich wewnętrzną strukturą, funkcjonowaniem i ewolucją, tj. bada miejsce zamieszkania i przystosowanie się organizmu do przyrodniczego środowiska. Ekologia tworzy teoretyczne podstawy nauki o kształtowaniu środowiska przyrodniczego .


Degradacja środowiska – pogorszenie stanu środowiska przyrodniczego spowodowane zaburzeniem naturalnych struktur i mechanizmów przyrodniczych, np. ubożenie składu gatunkowego, zanieczyszczenie gleby i powietrza, susze, erozje itp. Człowiek, wprowadzając do środowiska znaczne ilości substancji chemicznych, zawierających siarkę, fosfor, azot, metale ciężkie, zakłóca proces obiegu tych pierwiastków i przepływu energii, w czego następstwie ekosystem traci zdolność samoregulacji. Degradacja środowiska obejmuje degradację gleb (np. obniżenie żyzności, zmiana pH), degradację wody (zmiana składu i ilości soli mineralnych, zmiana temperatury) i degradację atmosfery (np. zapylenie i zmiana składu atmosfery) .


Konsument – osoba, która spożywa jednorazowo lub w dłuższym okresie dobra materialne lub niematerialne w celu zaspokojenia swoich potrzeb .


Konsument odpowiedzialny – konsument znający swoje prawa, umiejący je egzekwować, ale przede wszystkim to uczestnik rynku o wymiernej sile rynkowej, świadomie dokonujący wy- borów na bazie posiadanych informacji, ponosząc przy tym określone trudy bądź koszty w celu osiągnięcia konkretnych celów .


Konsumpcja (Spożycie) – akt lub proces zaspokajania potrzeb poprzez zużycie lub stopniowe zużywanie nabytych, wytworzonych lub bezpłatnie udostępnionych dóbr materialnych i nie- materialnych .


Konsumpcja odpowiedzialna – podejmowanie decyzji zakupowych z uwzględnieniem wszelkich konsekwencji, jakie niosą ze sobą wydobycie surowców oraz produkcja, dystrybucja, użytkowanie i utylizacja danego towaru. Każdy z tych procesów ma wpływ na środowisko przyrodnicze i otoczenie społeczne:
– pozytywny wpływ (np. poprawa losu ludzi, ochrona przyrody)
– negatywny wpływ (np. degradacja przyrody, łamanie praw człowieka, łamanie praw pracowniczych).


Konsumpcja zrównoważona – polegająca na konsumowaniu dóbr materialnych i usług w stopniu wystarczającym, aby zaspokajać podstawowe potrzeby i osiągać wyższą jakość życia, jednocześnie minimalizując zużycie zasobów naturalnych oraz materiałów szkodliwych dla środowiska (powstających na wszystkich etapach produkcji), a w działaniu tym nie ograniczać możliwości i praw następnych pokoleń do takiej konsumpcji .


Konsumpcjonizm – nadmierna konsumpcja dóbr materialnych i usług, która nie służy zaspo- kajaniu podstawowych potrzeb, nie liczy się z kosztami ekologicznymi, społecznymi i indywidualnymi, ale dąży do realizacji pragnień związanych np. z pożądaniem władzy, wpływów, dominacji, prestiżu, wyższej pozycji społecznej .


Ochrona środowiska – dział ochrony przyrody zajmujący się ochroną wód, powietrza i gleby przed ich zanieczyszczeniem, np. ciekami przemysłowymi, środkami ochrony roślin itp. Mówiąc o ochronie środowiska rozumie się przez to podjęcie lub zaniechanie działań umożliwiające zachowanie bądź przywracanie równowagi przyrodniczej. Ochrona ta wyraża się w szczególności w racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju – przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom oraz przywracaniu do stanu właściwego elementów przyrodniczych .


Odpady – nieprzydatne przedmioty i substancje stałe związane z działalnością gospodarczą lub bytowaniem człowieka, które są uciążliwe dla środowiska. Problemy związane z ochroną środowiska przed odpadami reguluje ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (DzU. z 2013 poz. 21) – jej brzmienie od 1 stycznia 2014 roku dostępne pod linkiem: http://prawo.legeo.pl/ prawo/ustawa-z-dnia-14-grudnia-2012-r-o-odpadach/ która zastąpiła dotychczas obowiązującą w tym zakresie ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn.: DzU z 2010 r. nr 185, poz. 1243 ze zm.). Nakłada ona obowiązek stosowania procesów technicznych zapewniających minimalizację powstawania odpadów. Składowane odpady powodują skażenie powietrza głównie bakteriami (np. typu Escherichia coli, Enterobacter, Salmonella itp.) o stężeniu 102–109 JTK/m3 (jednostek tworzących kolonie), pleśniami (np. Aspergillus flavus, Penicillium itp.), lotnymi substancjami wydzielającymi się w wyniku rozkładu odpadów, np. aldehydami, różnymi alkoholami (np. etanol, propanol), estrami kwasów karboksylowych (np. maślan etylu, octan propylu), rozpuszczalnikami (np. benzen, toluen i ksylen) itd. oraz licznymi wirusami. Proces rozkładu substancji zawartych w odpadach powoduje wydzielenie wody, która w połączeniu z wodami opadowymi zbiera się na dnie złoża odpadów i tworzy tzw. odcieki. Takie odcieki zawierają pozo- stałości substancji organicznych, np. jony NO3, Cl, SO4, PO4, metale ciężkie (chrom, kadm, ołów, rtęć, nikiel, arsen), substancje chloroorganiczne i wiele innych niebezpiecznych zanieczyszczeń, np. chorobotwórcze bakterie. Brak szczelnej warstwy izolacyjnej na dnie złoża odpadów prowadzi do zanieczyszczenia wód podskórnych i głębinowych .


Potrzeby elementarne – potrzeby, które mogą być zaspokojone w zupełności przy danym poziomie konsumpcji .


Potrzeby wtórne (Pragnienia) – potrzeby nieograniczone pod względem ilości, rozmaitości, stopnia nasycenia .


Recykling – taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materia- łów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii .


Zrównoważony rozwój – rozwój społeczno-gospodarczy kraju lub regionu, w którym występują zintegrowane działania polityczne, gospodarcze i społeczne w celu zachowania równych szans dostępu do środowiska społeczeństwa lub poszczególnych obywateli, zarówno obecnych, jak i przyszłych pokoleń. Rozwój ten przebiega przy zachowaniu tzw. równowagi przyrodniczej oraz bez zakłócania podstawowych procesów przyrodniczych. Podstawą rozwoju określonego regionu są miejscowe zasoby surowców naturalnych, w tym wód zwykłych (słodkich), mineralnych i termalnych. Zasoby wód podziemnych mogą być barierą rozwoju regionu. Dawniej stosowany równoważny termin ekorozwój.