Zagadnienia:
- Migracje
- Władza polityczna, demokracja i prawa człowieka
- Pokój i konflikty na świecie
Czas trwania:
- 45 minut
Pytanie kluczowe:
- Czym różni się sytuacja uchodźców i uchodźczyń z przeszłości i czasów obecnych?
Cele zajęć:
- Określisz, co to jest uchodźstwo (Wielka Emigracja).
- Porównasz sytuację uchodźców i uchodźczyń w przeszłości i współcześnie.
- Wskażesz na mapie największe skupiska uchodźców i uchodźczyń.
Metody:
- Analiza źródeł
- Praca z mapą
- Burza pomysłów
- Miniwykład
- Metaplan
Formy pracy:
- Praca w grupach
Środki dydaktyczne i materiały:
- Załącznik
- Słownik języka polskiego lub wyrazów obcych
- Mapa polityczna świata (ścienna)
- Opcjonalnie: rzutnik i komputer z dostępem do Internetu lub wydruk mapy „Global Refugee Trends” (globalne trendy uchodźstwa)
Przebieg zajęć:
1. Zapisz na tablicy pytanie kluczowe: Czym różni się sytuacja uchodźców i uchodźczyń z przeszłości i czasów obecnych?, i wyjaśnij, że poszukiwanie odpowiedzi na nie stanowi cel zajęć.
2. Zapytaj, co według uczniów i uczennic oznacza termin uchodźstwo? Po wysłuchaniu odpowiedzi poproś wybraną osobę o odczytanie definicji ze słownika.
Definicja terminu „uchodźca” w rozumieniu Konwencji dotyczącej statusu uchodźców sporządzonej w Genewie w 1951 roku:
"Jest to osoba, która na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem, i nie może lub nie chce z powodu tych obaw korzystać z ochrony tego państwa, albo która nie ma żadnego obywatelstwa i znajdując się na skutek podobnych zdarzeń, poza państwem swojego dawnego stałego zamieszkania nie może lub nie chce z powodu tych obaw powrócić do tego państwa."
Możesz odwołać się także do materiałów dotyczących uchodźstwa z publikacji Edukacja globalna na zajęciach wiedzy o społeczeństwie, CEO 2014: „Dlaczego Bassem mieszka teraz w Libanie?” (str. 68) oraz „O sytuacji uchodźców i uchodźczyń na świecie” (str. 74).
3. Wyjaśnij, że do jednej z największych fal uchodźstwa (około 10 000 osób) z ziem polskich doszło w XIX wieku i było to następstwo klęski powstania listopadowego. Podaj informacje dotyczące Wielkiej Emigracji; jej kierunków, ugrupowań, przywódców itp.
4. Podziel klasę na pięć zespołów. Każdej grupie rozdaj po jednym zestawie kart pracy (załącznik nr 1) i wyjaśnij, że ma zapoznać się z zaprezentowanymi źródłami dotyczącymi uchodźstwa i uzupełnić karty pracy.
5. Poproś, aby kolejne grupy zaprezentowały swoje ustalenia wynikające z analizy źródeł oznaczonych literą A, a następnie wspólnie uogólnijcie pozyskane informacje dotyczące uchodźców i uchodźczyń w XIX wieku. Podobnie postępuj ze źródłami oznaczonymi literą B, ilustrującymi sytuację współczesną.
6. Podsumuj ćwiczenie, opierając się na pytaniu kluczowym: Czym różni się sytuacja uchodźców i uchodźczyń z przeszłości i czasów obecnych?
Wyjaśnij, że uchodźstwo jest trudnym doświadczeniem, oznacza bowiem konieczność opuszczenia własnego domu i najczęściej uzależnienie od innych osób, które udzielają pomocy w nowym miejscu pobytu, ale uchodźcy i uchodźczynie to zwykli ludzie, którzy żyją nie tylko w obozach, ale także pośród nas, i mimo trudnej sytuacji starają się żyć normalnie – uczyć się, bawić, pracować, jeśli tylko mają taką możliwość. Zarówno w przeszłości, jak i obecnie uchodźcy i uchodźczynie spotykają się z różnym traktowaniem i żyją w różnych warunkach, w zależności od miejsca, okoliczności, możliwości organizacyjnych państwa przyjmującego. Nastawienie ludności wobec przybyszów również było i jest różne, na co składa się wiele czynników, m.in.: stereotypy dotyczące „obcych”, ale też przyczyny migracji czy ilość ludności napływowej na danym terenie.
7. Zaproponuj uczniom i uczennicom ustalenie, z jakich części globu pochodzi obecnie najwięcej uchodźców i uchodźczyń oraz gdzie najliczniej przybywają. Zaprezentuj młodzieży mapę „Global Refugee Trends” (globalne trendy uchodźstwa; link poniżej; jeśli nie masz dostępu do Internetu w sali, możesz wydrukować mapę i ją zalaminować) i poproś o odczytanie
w/w danych oraz o wskazanie tych obszarów na mapie politycznej świata.
Link do mapy: http://bit.ly/global_refugee_trends
Wyjaśnij, że nie jest to typowa mapa, ale pomaga ona dostrzec skalę zagadnienia – w tym przypadku uchodźstwa na świecie. Niektóre kontynenty czy kraje dziwnie się rozrosły, inne skurczyły… Pierwsza mapa pokazuje kraje i kontynenty, z których pochodzi największa liczba uchodźców i uchodźczyń, natomiast druga mapa pokazuje, do których krajów
i kontynentów najliczniej przybywają uchodźcy i uchodźczynie.
Zwróć szczególną uwagę na to, że w przypadku uchodźstwa sytuacja jest często bardzo dynamiczna i należy sprawdzać dane statystyczne w zaufanych źródłach, aby były
jak najbardziej aktualne. Jedną z takich instytucji, które na bieżąco monitoruję kwestię uchodźców i uchodźczyń, a także udziela im wsparcia, jest UNHCR – Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców: www.unhcr.org.
8. Narysuj na tablicy prosty schemat metaplanu i poproś młodzież o udzielenie odpowiedzi na postawione
w nim pytania. Postarajcie się wspólnie sformułować wnioski wynikające z ćwiczenia.
Praca domowa:
1. Rozdaj młodzieży karteczki z poleceniem opisującym pracę domową:
Droga uczennico, drogi uczniu! Twoim zadaniem będzie napisanie listu do… siebie! Umożliwi Ci to rozmowę z samym sobą na temat Twoich postępów w nauce i możliwości zdobytej wiedzy w życiu codziennym. Praca ma mieć formę listu. W jej treści powinny się znaleźć informacje dotyczące tego, czego się nauczyłaś/eś w trakcie dzisiejszych zajęć oraz wskazówki,
w jaki sposób powinniśmy traktować imigrantów i jak się wobec nich zachowywać. Tak napisaną pracę włóż do koperty, zaadresuj ją do siebie i przynieś na następną lekcję. Powodzenia!
Podsumowanie
Załączniki:
Załącznik nr 1 – Karty pracy: Uchodźstwo w XIX wieku i współcześnie