Zero głodu – cel dla naszego pokolenia

Cele lekcji:
Po lekcji uczeń/uczennica:

• Dowie się jaka jest skala problemu głodu i niedożywienia na świecie, jakie osoby i w jakich rejonach są nimi dotknięte oraz jakie są ich główne przyczyny.
  
• Nabędzie zrozumienia dla sytuacji osób dotkniętych głodem i wykształci postawę gotowości do zaangażowania się przeciwko temu problemowi.
  
• Pozna różne propozycje, jak zaradzić temu problemowi i oraz argumenty ich zwolenników.
  

Pytanie kluczowe: Kto jest dotknięty problemem głodu na świecie i jak można temu zaradzić?

Metody i formy pracy:

• pogadanka
  
• studium przypadku
  
• quiz
  

Materiały dydaktyczne: komputer z podłączeniem do internetu i rzutnik.

I. Wprowadzenie (15 min)

• Zapowiedz uczniom i uczennicom, że ta lekcja dotyczyć będzie jednego z celów, jaki postawiły sobie państwa na szczycie ONZ w Nowym Jorku w 2015 r.: zero głodu na świecie do 2030 r. Jest to drugi z 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju.
  Jego pełne brzmienie to:
  „Wyeliminowanie głodu, osiągnięcie bezpieczeństwa żywnościowego i dostępu do lepszego odżywiania, promowanie zrównoważonego rolnictwa”
• Zachęć uczniów i uczennice do uważnego słuchania i notowania informacji, ponieważ ułatwią im one aktywny udział w dalszej części lekcji.
  
• Zapytaj: czy liczba głodujących na świecie rośnie czy spada. Wysłuchaj kilku krótkich wypowiedzi. (Alternatywnie możesz poprosić, aby ci którzy sądzą, że “tak” wstali z krzesła, a ci którzy sądzą że “nie” pozostali na siedząco. Zobaczcie, jakie zdanie przeważa w klasie.)
  Fakty: W ciągu ostatnich dekad odsetek osób głodujących w całej populacji spada. Niemniej biorąc pod uwagę jednoczesny wzrost całkowitej liczby ludzi na świecie, liczba osób głodujących utrzymuje się na poziomie mniej więcej 800 mln. Większość tych osób mieszka w krajach globalnego Południa.
  
• Zapytaj, na którym kontynencie zdaniem uczniów i uczennic mieszka najwięcej osób cierpiących głód (w liczbach absolutnych) i wysłuchaj kilku odpowiedzi. (Alternatywnie możesz wymieniać po kolei kontynenty i prosić, żeby uczniowie wyrażali swoje zdanie poprzez wstanie z krzesła.)
  Fakty: Najwięcej osób dotkniętych przez głód mieszka w Azji, co nie powinno być zaskoczeniem skoro Azja jest najludniejszym kontynentem.
  
• Zapytaj, w jakich krajach Azjatyckich zdaniem uczniów i uczennic mieszka najwięcej osób cierpiących głód, poproś o odpowiedzi z uzasadnieniem i wysłuchaj kilku. (Alternatywnie możesz wymienić po kolei kilka krajów i prosić, żeby uczniowie wyrażali swoje zdanie poprzez wstanie z krzesła.)
  W takich krajach jak Chiny, Indie i Indonezja mieszkają wielkie rzesze osób cierpiących głód, mimo że ich odsetek jest tam mniejszy niż w takich ubogich krajach jak Bangladesz czy Nepal. Przypomnij uczniom, że poziom rozwoju w Chinach, Indiach i Indonezji jest bardzo zróżnicowany.
  Udział osób dotkniętych głodem i niedożywieniem jest bardzo wysoki np. w Afganistanie, ze względu na toczący się tam od lat konflikt zbrojny. Konflikty zbrojne prawie zawsze wiążą się z klęską głodu. Wskaż, że mimo iż z powodu toczącej się aktualnie wojny w Syrii brakuje danych na ten temat, jest to prawdopodobnie jeden z bardziej dotkniętych głodem krajów. Wskaż, że potrzeby energetyczne uchodźców podejmujących dalekie marsze są bardzo duże, stąd są oni bardziej narażeni na niedożywienie.
  
• Zapytaj, czy uczniowie i uczennice sądzą, że głód dotyka więcej osób na wsi czy w miastach. Wysłuchaj kilku odpowiedzi. (Alternatywnie możesz poprosić, aby ci którzy sądzą, że “tak” wstali z krzesła, a ci którzy sądzą że “nie” pozostali na siedząco. Zobaczcie, jakie zdanie przeważa w klasie.).
  Większość osób dotkniętych głodem mieszka na terenach wiejskich i pracuje w roli. Ich zbiory jednak nie zaspokajają ich potrzeb. Dzieje się tak z różnych powodów: ludzie ci nie mają dobrego wykształcenia rolniczego, nie mają właściwych środków do uprawy roli (maszyn, narzędzi, środków ochrony roślin, nawozów) albo ziemie na których mieszkają nie są żyzne. Poważnym i nasilającym się problemem są też ekstremalne zjawiska pogodowe, w szczególności susze i pożary, a także huragany i powodzie. Zmiany klimatyczne sprawiają, że jest ich coraz więcej, zwłaszcza w rejonach o tropikalnym klimacie.
  
• Wyświetl na rzutniku mapę interaktywną dostępną pod adresem:
  https://ourworldindata.org/food-per-person/#world-maps-of-food-supply-kcal-per-capita-per-day-1961-2009-max-roserref Powiedz uczniom, że mapa ta pokazuje ile kilokalorii żywności produkuje się na osobę w poszczególnych krajach świata. Kolor niebieski oznacza dużo kalorii, a kolor czerwony najmniejszą produkcję kalorii na osobę. Zastrzeż, że to nie znaczy że tyle się tam konsumuje! Kraje produkujące dużo żywności (kalorii) często eksportują ją do tych, które produkują jej mało. Poza tym w ramach każdego kraju nierówności dochodów decydują o tym, kto ile konsumuje. Przekaż uczniom, że uznaje się iż średnio człowiek potrzebuje ok. 2000 kalorii dziennie aby utrzymać stałą masę ciała.
  
• Poproś uczniów, aby na podstawie mapy stwierdzili, które kraje produkują dużo żywności, a które mało. Poproś jedną osobę o podanie odpowiedzi.
  Najeżdżając na kilka krajów na różnych kontynentach sprawdź razem z uczniami, ile kilokalorii żywności na osobę się tam produkuje (pogrubiona liczba widoczna po najechaniu kursorem na kraj). Możesz zachęcić ich do zgadywania np. jaka to będzie wartość dla Polski, dla kraju bardzo ubogiego (np. Erytrea) i bardzo bogatego (np. Niemcy).
  Przekaż uczniom, że wg Organizacji ONZ ds. Wyżywienia i Rolnictwa w 2008 r. na świecie produkowane było średnio 2790 kcal/osobę – a więc dość żywności, aby nakarmić wszystkich ludzi do syta!
  

II. Rozwiązywanie quizu (8-10 min)
Rozdaj uczniom kartki z quizem do rozwiązania w małych grupach (2-3 os) i daj im ok. 5 minut na jego rozwiązanie. Zasugeruj, aby rozwiązując odwoływali się do swojej ogólnej wiedzy o świecie (np. jaka jest liczba ludności na Ziemi i na poszczególnych kontynentach?), do informacji przekazanych na początku lekcji we wprowadzeniu do tematu (np. czy większość głodujących mieszka współcześnie na terenach wiejskich czy miejskich?). Przypomnij, żeby uczniowie po udzieleniu odpowiedzi sprawdzili, czy są spójne. Następnie sprawdźcie prawidłowe odpowiedzi z kluczem.

Zanim przejdziecie do dalszej części lekcji podsumuj dotychczasowe informacje:

• Mniej więcej jedna dziewiąta ludzkości dotknięta jest głodem lub niedożywieniem
  
• Są to przede wszystkim osoby w krajach globalnego Południa, na terenach wiejskich, zwłaszcza kobiety i dzieci
  
• Do powodów głodu można zaliczyć konflikty, niską produktywność rolnictwa, ekstremalne zjawiska pogodowe oraz ubóstwo
  

III. Konkretny przypadek i jego omawianie na forum klasy (20 min)

• Zapowiedz, że przejdziecie teraz od abstrakcyjnych liczb do konkretnego przypadku.
  
• Poproś jedną osobę z klasy o przeczytanie historii dziewczynki o imieniu Donkii (załącznik). Podczas czytania historii obejrzyjcie załączone do scenariusza zdjęcia ilustrujące tę historię. [alternatywnie możecie obejrzeć w internecie pod podanym adresem cały krótki film, na jakim bazuje tekst, ale jest on w języku angielskim]
  
• Po przeczytaniu tej historii zapytaj uczniów czy zapamiętali:
  
  • w jakim kraju mieszka główna bohaterka? (w Mali, w Afryce zachodniej)
    
  • co jest podstawowym pożywieniem w jej ojczyźnie? (Proso, widzimy na filmie że jest ono rozdrabniane na mąkę i że wyrabiany jest z niego rodzaj ciasta)
    
  • jaka jest przyczyna braku żywności w miejscu zamieszkania Donkii?
    
  • jaki jest główny majątek jej rodziny? (Krowy wykorzystywane do orania pól)
• Rozpocznij z uczniami dyskusję o tym, jak można pomóc takim osobom jak Donkii i jej rodzina? Jakie rozwiązania przychodzą im do głowy? Każdą propozycję padającą ze strony uczniów rozważcie pod kątem poniższych pytań:
  
  • Czy rozwiązanie to sprawi, że żywność trafi do osób, które jej potrzebują? (czyli przede wszystkim osób w krajach globalnego Południa, w rejonach wiejskich, do kobiet i dzieci)
    
  • Czy jest to rozwiązanie długoterminowe?
    
  • W jaki sposób wprowadzenie tego rozwiązania wpłynie na sytuację ludzi w innych krajach, np. w krajach europejskich?
    
  • Kto i w jaki sposób mógłby wprowadzić, a także sfinansować, to rozwiązanie? (mieszkańcy krajów globalnego Południa, rządy krajów globalnego Południa, mieszkańcy krajów globalnej Północy, rządy krajów globalnej Północy, instytucje międzynarodowe, organizacje pozarządowe, itp….)
    
  • Propozycje skrótowo zapisuj rozrzucone na tablicy. Na koniec lekcji podsumuj dyskusję odnosząc się do zanotowanych propozycji i argumentów.

Materiały pomocnicze:

• Załącznik 1. - Tekst historii Donkii. (1 kopia)
  
• Załącznik 2 - Pokaz slajdów_Historia Donkii.pdf.
  
• Załącznik 3 - QUIZ - CZR 2.pdf (odpowiednia liczba kopii do pracy w małych grupach)